Taylan Özgür Dil

OpenAI, yapay zekâ destekli sohbet robotu ChatGPT’nin tarihindeki en önemli güncellemeyi duyurdu. Önceki gün GPT-4o ismiyle markanın sosyal medya hesapları üzerinden tüm dünyaya tanıtılan yeni güncelleme bir anda dünyanın gündemine oturdu. Yapılan tanıtımda sohbet robotu ChatGPT’nin artık neredeyse gerçek zamanlı olarak ses, görüntü ve video bilgilerini kullanıp mantık yürüterek insanlarla doğal bir şekilde konuşabildiği görüldü. Öyle ki, yapay zekâ telefonun kamerasından insanları ve ortamı görüp yorumlar yapabiliyor, duyguları anlayabiliyor ve insan gibi sohbet edebiliyordu. Bununla birlikte, yapay zekâ matematik problemlerine yardımcı olabiliyor, çok rahat bir şekilde birçok farklı dilde çeviriyi anlık olarak gerçekleştirebiliyordu. Hatta insanlara çeşitli tavsiyeler verip onlarla kameradan oyunlar oynuyordu.

ÜCRETSİZ OLACAK

OpenAI’nin tanıtım videolarını izleyen milyonlar tepkilerini hemen sosyal medyada paylaşmaya başladı. Birçok kişi bu durumu, yapay zekâya aşık olan bir adamı anlatan bilim kurgu filmi ‘Her’e benzetirken, “Bildiğimiz dünyanın sonuna geldik” yorumları da yaptı. OpenAI CEO’su Mira Murati, dünyanın dikkatini çeken GPT-4o güncellemesinin önümüzdeki haftalarda tüm kullanıcılara ücretsiz olarak sunulacağını söyledi. Ancak ChatGPT ücretsiz olarak sınırlı özellikleri açıyor ve tüm özelliklere erişim için aylık 499 TL’ye ‘Premium ‘abonelik talep ediyor. Güncellemeyi kullanmak için ChatGPT uygulamasını akıllı telefona veya bilgisayara indirmek yeterli oluyor. Bu noktada, doğal konuşma içeren yeni ses modu gibi bazı özelliklerin ‘Premium’ özellikler arasına girmesi bekleniyor.

SOHBET EDİP PROBLEM ÇÖZECEK

- Yapay zekâ destekli sohbet robotu ChatGPT şimdiye kadar mobil uygulama üzerinden yazışarak sorulara kapsamlı yanıtlar verebiliyor, istenilen bir makale gibi dökümanı hazırlayabiliyor veya bir konu hakkında fikirler verebiliyordu. GPT-4o güncellemesiyle birlikte işin içerisinde artık “gerçek zamanlı görüntü ve ses” özelliği de geldi. OpenAI’nin tanıtımda yayınladığı videolara göre, ChatGPT uygulaması olanlar birkaç hafta sonra şu özellikleri kullanabilecek:

GÖRÜNTÜLÜ KONUŞMA

- Akıllı telefon üzerinden ChatGPT uygulamasını açarak sesimizle konuşup kameramızla bizi veya ortamı görebilmesini sağlayabileceğiz. Böylece yapay zekâ robotu karşımızda bir insan varmış gibi gerçek zamanlı olarak bizimle sohbet edebilecek, duygularımızı anlayabilecek ve sorularımıza mantıklı bir şekilde yanıtlar verebilecek.

ALMAN üretici Mercedes-Benz ilk kez 1975 yılında seri üretimine başladığı ve geride kalan 45 yılda marka için tam anlamıyla bir ikona dönüşen G-Serisi’ni elektrik çağına taşıdı. Dünya çapında büyük bir hayran kitlesine sahip G-Serisi’nin tamamen elektrikli versiyonu G 580’nin ilk test sürüşü Fransa’nın Montpellier kentinde gerçekleştirildi. Türkiye’den Hürriyet’in katıldığı test sürüşü, Alman üreticinin elektrikli araç çağını Off-Road yani zorlu arazi koşulları için nasıl önemli bir fırsata dönüştürdüğünü de ortaya koydu. Öyle ki, dışardan bakıldığında G-Serisi’nin ‘kutu’ tasarımını koruyan ve elektrikli olduğunu neredeyse anlaşılmayan G 580, araziye çıktığında ailenin benzinli (G 500) ve dizel (G 450) versiyonlarından daha kabiliyetli olduğunu otomotiv gazetecilerine kanıtladı.

4 ELEKTRİKLİ MOTOR

Hatta bunun üzerine çıkarak G 580’e içten yanmalı motora sahip kardeşlerinin yapamayacağı kabiliyetler ekledi. Peki, bunu nasıl yaptı? Tabi ki, elektrik gücünün avantajları ve üzerine fazlaca kafa yorulmuş mühendislikle. Şöyle anlatalım; G 580, her biri 145 beygir güç üreten ve tekerleklerin yakınında konumlanan 4 elektrikli motoruyla toplamda 580 beygir (432 kW) güç ve 1164 Nm torka sahip aktarma organlarıyla birlikte geliyor. Bu güç 3 tonun üzerinde ağırlığa sahip devasa aracı 4.7 saniyede 100 km/s hıza (G 63’ten sadece 0.2 saniye daha yavaş) ulaştırabiliyor.

85 CM’LİK SU GEÇİŞİ

G 580’e üstün Off-Road özelliklerini veren teknolojinin temelinde ise 4 motorun her birinin kendi iki vitesli diş kutusuna sahip olması yatıyor. Değiştirilebilir düşük oranlı şanzıman özelliği sayesinde aracın aktarma organları geleneksel difransiyel kilitlerine ihtiyaç duymuyor. Markanın ismini Low Range koyduğu bu sistem G 580’nin 35 derecelik bir eğimi basitçe kat edebilmesine ve 85 cm derinlikteki sudan normal bir su birikintisinden geçer gibi geçebilmesine olanak sağlıyor.

473 KM MENZİLİ VAR

Türkiye yollarındaki elektrikli otomobillerin sayısı hızla artarken şarj soketi sayısı da aynı oranda artıyor. AB üyesi ülkeler içerisinde trafiğe kayıtlı elektrikli araç sayısı bakımından 11. sırada yer alan Türkiye, şarj istasyonu başına düşen araç sayısında ise aynı listenin üst sıralarında konumlanıyor. Hürriyet’in Avrupa Alternatif Yakıtlar Gözlemevi (EAFO) ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerinden derlediği verilere göre, Türkiye’de şarj noktası başına yaklaşık 5.4 araç düşüyor. Öyle ki, Türkiye yollarında trafiğe kayıtlı elektrikli otomobil sayısı 99 bin 759 adede ulaşırken halka açık şarj noktası sayısı 7 bin 949.

ALMANYA’DA DA ORAN YÜKSEK

İstasyon başına düşen araç sayısının sadece 3 olduğu Hollanda ve Belçika ise AB üyesi ülkeler içerisinde altyapı bakımından en iyi ülkeler olarak öne çıkıyor. Hollanda’da 465 bin elektrikli araca karşılık 154 bin adet elektrikli araç şarj noktası bulunurken, Belçika’da 161 bin elektrikli araca karşılık 52 bin adedin üzerinde şarj noktası bulunuyor. 1.4 milyon adetle Avrupa’nın en çok elektrikli araca sahip ülkesi Almanya ise ülkedeki şarj noktası sayısının 130 bin 828 adette kalması nedeniyle istasyon başına düşen araç sayında alt sıralarda bulunuyor. Almanya’da şarj noktası başına yaklaşık 11 araç düşüyor.

İTALYA ÜST SIRALARDA

Trafiğe kayıtlı elektrikli otomobil sayısında 1 milyon adetle listenin ikinci sırasında yer alan Fransa’da 127 bin elektrikli araç şarj noktası bulunuyor ve istasyon başına 7.9 araç düşüyor. Diğer yandan, şarj istasyonu başına düşen araç sayısı bakımından 5.6 adetle en iyi üçüncü ülke olan İtalya’da 252 bin elektrikli otomobile karşılık 44 bin şark noktası yer alıyor. Bu ülkeyi takip eden İspanya’da ise 176 bin elektrikli araca karşılık 28 bin adedin üzerinde şarj noktası bulunuyor ve istasyon başına toplamda 6.1 araç düşüyor.

ÇİNLİ otomotiv devi Chery’nin Türkiye’de ulaştığı yüksek satış adetleri ve geçen yıl verilen güçlü yatırım mesajlarına karşılık Avrupa’daki ilk fabrikası için İspanya’yı seçmesi hem biraz tepkiye hem de ‘Türkiye yatırımı kaçırdı’ yorumlarına neden olmuştu. İspanya’daki yatırıma dair detayların açıklanmasının ardından Chery Uluslararası Başkanı Zhang Guibing’den Türkiye ile ilgili dikkat çeken bir açıklama geldi. “İspanya’da olması Türkiye’de olmayacağı anlamına kesinlikle gelmiyor” diyen Guibing, “İspanya Avrupa’yı beslerken Türkiye’de olası bir fabrika hem Avrupa hem Ortadoğu’yu besleyecek bir merkez olabilir” ifadelerini kullandı.

Zhang Guibing, bu mesajı geçtiğimiz hafta şirketin genel merkezinin bulunduğu Çin’in Wuhu kentinde, Türkiye’den gazeteciler olarak bir araya geldiğimiz Chery üst yönetimiyle gerçekleşen toplantıda verdi. Toplantıya şirketin en tepe yöneticisi Chery Group Başkanı Yin Tongyue, Chery Türkiye Başkanı Fenghuo Si ve Chery Türkiye Başkan Yardımcısı Ahu Turan da katıldı. Chery Uluslararası Başkanı Zhang Guibing, “Türkiye’de yüksek satış adetlerine ulaşmanıza rağmen neden yatırım için İspanya’yı seçtiniz?” sorumuzu şu şekilde yanıtladı:

‘TÜRKİYE’DE OLASI FABRİKA ORTADOĞU’YU DA BESLER’

“Yatırımın İspanya’da olması Türkiye’de olmayacağı anlamına kesinlikle gelmiyor. Çok yakın bir geçmişte Türkiye’den ilgili Bakanlıklarla görüştük hatta Mr. Si daha iki gün önce (26 Nisan) Türkiye’de bazı görüşmeler gerçekleştirdi. Yatırım projesi oldukça büyük ve uzun dönemli bir proje, derin bir araştırmaya ihtiyaç var. İki tarafın da mutlu olacağı bir anlaşma istiyoruz. Bu yüzden biz görüşmelerimize devam ediyoruz. Coğrafi olarak İspanya aslında daha fazla Avrupa’yı beslerken Türkiye’de olası bir fabrika hem Avrupa hem Ortadoğu’yu besleyecek bir merkez olabilir.”

‘AR-GE MERKEZİ İÇİN YER BAKIYORUZ’

Önce Ar-Ge merkezi yatırımını Türkiye’de hayata geçireceklerini belirten Guibing, “Bununla ilgili işe alımlar bile yaptık. Türkiye çok önemli ve büyük pazarlarımızdan bir tanesi. Burada bizim müşterilerimizi doğru anlamamız gerekir. Derin araştırmalar yapıyoruz ve Ar-Ge merkezi bu sebeple buraya şart. Halen lokasyon için bakıyoruz hatta test araçları gönderdik doğru lokasyon seçmek için. Çok yakında bununla ilgili bir haber alırsınız” dedi. Chery Türkiye Başkan Yardımcısı Ahu Turan ise, “Türkiye’de 50’den fazla çalışanımız var. Ar-Ge merkezi daha teknik bir konu, global tarafta bir takım işe alımlarımız başladı. Ticaret ve Sanayi Bakanlıkları ile yakın temastayız” bilgisini verdi.

Chery markası Türkiye pazarına girdiği 1.5 yılda üç SUV modelle 60 bin adedin üzerinde satış gerçekleştirdi. Şirket, geçtiğimiz hafta Nissan’ın 2021 yılında boşalttığı İspanya’daki fabrikada ‘Omoda’ markalı otomobillerini üreteceğini açıklayarak Avrupa’daki ilk yatırımını resmen duyurdu.

Bu dönemde otomobil satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 20.61 azalarak 61 bin 448 adet olarak gerçekleşirken, hafif ticari araç pazarı da yüzde 28.6 azalarak 14 bin 471’e geriledi.

2022’DEN BERİ İLK KEZ

Nisan ayında satış temposunun düşmesinde; 31 Mart yerel seçimleri ve 9 günlük Ramazan Bayramı tatilinin etkisiyle neredeyse 15 Nisan’a kadar bayi trafiğinin azalması etkili oldu. Bununla birlikte, 31 Mart itibarıyla artık kredi koşulların daha da zorlaşması satışları etkileyen diğer bir önemli etken olarak öne çıktı. Enflasyon, yüksek fiyatlar ve zorlu kredi şartları üçgeninde sıkışan otomotiv sektöründe asıl seyri ise Mayıs 2024 satışları belirleyecek. Otomotiv pazarında aylık bazda en son düşüş Ağustos 2022’de gerçekleşmişti.

Ocak-Nisan döneminde ise otomobil ve hafif ticari araç toplam satışları, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11.3 artarak 371 bin 438 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde otomobil satışları yüzde 16.62 artışla 294 bin 837 adet seviyesine çıkarken, hafif ticari araç satışları da yüzde 5.2 oranında azaldı ve 76 bin 601 adede düştü.

DOĞRU GÖSTERGE MAYIS AYI OLACAK

ODMD Başkanı Ali Haydar Bozkurt, sonuçlara ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı: “Mayıs sonuçları bu yıl pazarın nasıl seyredeceği ile ilgili önemli bir ‘değerlendirme’ ayı gibi görülecektir. Şu anda sektördeki mevcut uygulamaların üzerine ilave önlemler gelirse, pazar hızında daha da ciddi bir düşüş söz konusu olabilecektir. Önümüzdeki aylarda yavaşlamanın devam edeceğini öngörüyoruz. 2024 ve 2025’in sektör açısından kolay olmayacağını düşünüyorum.”

Pekin Uluslararası Otomobil Fuarı’nda gösterilen yeni teknolojiler otomotiv endüstrisinin geleceğine ışık tuttu. Fuar, Çin’in yeni enerjili araçlarda neden öncü olduğunu ve dünya için ne anlama geldiğini tekrar gözler önüne serdi. İşte şova damga vuran; 1000 km’den fazla menzil sunan, yeni nesil çevreci batarya, sürüş esnasında batarya şarj eden süspansiyon, yakında siparişe açılacak uçan araç ve ultra uzun menzilli süper hibrit teknolojileri.

YAKLAŞIK dört yıllık aradan sonra kapılarını açan 18. Pekin Uluslararası Otomobil Fuarı’nda gösterilen yenilikler otomotiv sektörünün gideceği yön hakkında önemli mesajlar verdi. 1.500’den fazla katılımcı, 278 yeni enerji modeli ve 117 modelin dünya lansmanına sahne olan şov, Çin’in yeni nesil araçlarda neden öncü ülke olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Ziyaretçiler sergi salonunun ana girişine geçmeden önce 40 dakikadan fazla kuyrukta beklemek zorunda kaldı. Bazı otomobil şirketlerinin sergi salonları girilemeyecek kadar kalabalıktı. Fuarda sergilenen teknolojiler ise yakın gelecek hakkında önemli bir ön gösterim niteliğindeydi. 1000 km’den fazla menzil sunan yeni nesil çevreci batarya, sürüş esnasında batarya şarj eden süspansiyon, yakında siparişe açılacak uçan araç, 1400 km menzilli süper hibritler ve otomobili oturma odasına dönüştüren modeller fuarın en çok öne çıkan yenilikleri oldu. İşte Pekin’den dünyaya yayılacak yeni araç teknolojileri...

BATARYAYI ŞARJ EDEBİLEN SÜSPANSİYON

GEÇTİĞİMİZ yıl itibarıyla Türkiye’de de satışlara başlayan elektrikli araç devi BYD, Pekin’deki şovda DiSuz-Z isimli yeni süspansiyon teknolojisinin bir demosunu gösterdi. Araçlarda bulunan hidrolik amortisör sisteminin yerine bir tür “yüzen motor” görevi gören yeni platform dört motordan oluşacak 10 milisaniye tepki süresine sahip olacak. Her bir tekerin ayrı ayrı dengede kalması için görev yapan bu motorların ürettiği elektrik enerjisi aracın bataryasını şarj etme görevi de görebilecek. Tabi ki bu enerji geri kazanımı çok büyük olmayacak ama teknik anlamda önemli bir katma değer yaratarak geleceğin batarya teknolojileri için bir dönüm noktası olacak. DiSuz-Z isimli süspansiyon teknolojisi ilk olarak BYD çatısı altındaki Yangwang markasının elektrikli spor otomobili U7 ile piyasaya sürülecek.

TEK ŞARJLA 1000 KM’DEN FAZLA MENZİL

Avrupa elektrikli araçlarda Uzak Doğu’ya olan bağlılığını azaltma ve uygun fiyatlı otomobiller üretmeye çalışırken Çinliler başkentleri Pekin’den adeta “Bu işin direksiyonunda biz varız” mesajı verdi. Tam 220 bin metrekare alana yayılan dünyanın en büyük otomobil fuarı Uluslararası Pekin Otomobil Fuarı 25 Nisan Perşembe günü kapılarını açtı. Hürriyet’in de yerinde takip ettiği fuarda toplamda 1000’e yakın araç sergilenirken tam 117 yeni model tanıtılarak bu alanda inanılması güç bir rekora imza atıldı. Pekin’deki şovda benzinli veya dizel otomobil görmek neredeyse imkânsızdı. Sergilenen araçların yüzde 80’inden fazlası ‘yeni enerjili’ diye tabir edilen elektrikli ve hibrit motorlu araçlardı. Yalnızca ‘binek otomobil’ sınıfında sergilenen yeni enerjili araç sayısı 300’e yaklaştı. 

ADIM ATACAK YER YOKTU

Chery markasının davetlisi olarak katıldığımız fuarın halka açık olmayan, basın mensupları ve VIP davetlilerin katıldığı ilk gününde bile neredeyse adım atacak yer yoktu. Çinliler sadece elektrikli modelleri ile değil PHEV (şarj edilebilir hibrit) motor teknolojileri de dikkatleri çekti. Elektrikli araçlarda önemli bir ara çözüm olarak görülen PHEV motorlu bu araçların karma menzillerinin (benzin+elektrikli) 2000 km’lere ulaştığı kaydedildi. Bu arada Çinli markaların genç tüketicilerin ilgisini çekecek yapay zekâ ve yeni nesil ekranlara da odaklandığı da görüldü.

Fuarın en kalabalık standı Avrupa’da büyüme stratejisi kapsamında Omoda, Exeed ve Jaecoo gibi markalarıyla atağa kalkan Chery’e aitti. Marka fuarda yeni Tiggo 9’u ve yenilenen Tiggo 8’i gösterdi. Akıllı telefon üreticisi Xiaomi’nin 800 km’ye kadar menzile sahip ilk elektrikli otomobili SU7 diğer bir ilgi odağı oldu. Ülkemizde de satışa başlayan BYD’nin sportif elektriklisi Ocean M’si ve diğer bir girişimi Denza Z9 GT de yine şovun en kalabalık alanlarıydı.

AVRUPA YERİNE PEKİN’E GELDİLER

Kendi kıtalarında fuar alanlarını boş bırakan Avrupalılar da senede 30 milyon aracın satıldığı Çin’deki pazarlarını korumak için Pekin’deki şova katıldı. Öyle ki, geçtiğimiz aylarda düzenlenen Cenevre Otomobil Fuarı’na katılmayan Audi, BMW, MINI, Mercedes-Benz, Lamborghini, Volkswagen gibi birçok marka Çin’de yeni modellerinin dünya tanıtımını gerçekleştirdi. Pekin’deki şov 4 Mayıs’a kadar devam edecek.

ÇİN’E ÖZEL VOLKSWAGEN

Volkwagen Çin’deki pazar payını yeniden kazanmak için ID.UX isimli bir alt marka oluşturdu. Markaya ait ilk konsept araç ID.CODE ise Pekin’de sergilendi. VW CEO’su Thomas Schaefer yaptığı açıklamada aracın “Volkswagen’in Çin’deki geleceğine bir bakış” olduğunu söyledi. Sadece Çin pazarında satılacak yeni modeller gençlere hitap etmek üzere tasarlanmış yeni bir ekran ve dokunmatik arayüzüne sahip sürücü merkezli bir iç mekâna sahip olacak.

2’nci el araç piyasasında uzun süren durgunluğun ardından hareketli günler yeniden başladı. Kasım 2023’te ortalama 65-70 günlere kadar çıkan satış süreleri yeniden 30-45 günlere kadar geriledi. Bu durum, yani talepteki artış fiyatlara da yansıdı. Yeni yılla birlikte sıfır kilometre araçlara zam gelmesiyle 2’nci el araçlara yönelim artarken, fiyatlar da uzun bir aradan sonra tekrar yükselme dönemine girdi. Öyle ki, mart ayında 2’nci el araç fiyatlarında ortalama yüzde 2.1 artış görüldü. İkinci el araç piyasasındaki talep her geçen gün artarken Hürriyet, Nisan 2024 itibarıyla en hızlı satılan ile en uzun sürede satılan 2’nci el otomobilleri araştırdı.

RENAULT MEGANE 1-7 GÜNDE GİDİYOR

Otomotiv veri şirketi Cardata’nın Hürriyet için derlediği verilere göre, Türkiye’de en hızlı satılan 2’nci el otomobil markası Renault oldu. Bu markayı Fiat, Volkswagen, Nissan, Honda, Volvo, Kia ve Ford gibi markalar izledi. Model bazında bakıldığında ise Nisan 2024 itibarıyla Türkiye’de satış süresi en kısa olan 2’nci el otomobil, 1-7 günlük ortalama ile 2018/2019 model Renault Megane oldu. Bu modelin arkasından 5-7 günlük satış ortalaması ile 2018 model Nissan Qashqai geldi. İlana konulduğu andan itibaren ortalama 7-10 günde satılan 2023 model Fiat Egea listede üçüncü sırada yer alan model olurken, 18-20 gün arasında satış süresine sahip  2022 model Renault Clio bu modeli takip etti.

VOLVO XC90 ÜST SIRADA

Honda’nın 2021 model yılına ait Civic modeli 19-22 günlük ortalama satış süresi ile dikkatleri çekerken, listenin üst sıralarındaki tek hibrit ve üst sınıf model 2020 model Volvo XC90 oldu. 4.7 milyon TL’lik ikinci el fiyatıyla dikkat çeken Volvo XC90’nın ortalama satış süresi 21-24 gün olarak kaydedildi. Alman üretici Volkswagen tarafında ise 2017 model Polo’nun satış süresi ortalama 22-25 gün, 2016 model Passat’ın 31-34 gün, 2022 model Passat’ın satış süresi ortalama 35-38 gün olarak gerçekleşti.

En çok satan diğer 2’nci el araç modellerinde ise ortalama satış süreleri şu şekilde gerçekleşti; 2017 model Kia Sportage 24-27 gün, 2017 model Ford Focus 31-34 gün, 2021 model Peugeot 2008 39-42 gün, 2017 model Opel Astra 36-39 gün, 2020 model Dacia Duster 41-44 gün, , 2016 model Skoda Superb 57-60 gün ve 2017 model Seat Leon 76-79 gün.

‘HAREKETLİLİK DEVAM EDECEK’

UZMANLARA göre ikinci el araç piyasasındaki hareketlilik sıfır otomobil fiyatları arttıkça sürecek. VavaCars Perakende Grup Başkanı Serdıl Gözelekli, “Sıfır araçlara zam gelmesi ile 2’nci el araçlara yönelim arttı. Bu durum 2’nci el araçta fiyatların yükselmesinde etkili oldu. 2’nci el araç piyasasının, önümüzdeki dönemde canlılığını daha da artırmasını bekliyoruz. Özellikle kurdaki değişimler ve aylık enflasyon etkisi fiyatların yükselmesinde etken olacaktır” dedi. Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın da, “2’nci el araç fiyatları bir dönem olduğu gibi fahiş biçimde artmıyor, dengesini buldu diyebiliriz. Sıfır kilometre C segment bir otomobilin ortalama fiyatı 1.3-1.6 milyon TL arasında. Kredi muslukları kapalı. Sıfır araç alımı neredeyse sadece nakit paraya döndü. Tabii buna ulaşamayan yaklaşık yüzde 60-70’lik kesim ikinci ele yöneldi. 2’nci el daha fazla talep gördüğü konuma tekrardan yerleşmeye başladı. Para politikaları, enflasyon ve faizlerin durumuna göre yılın ikinci çeyreğinde 2’nci eldeki talep daha da artacaktır” ifadelerini kullandı.

Elektrikli ve hibrit motor seçenekleriyle tercih edilecek modelin aynı zamanda Alfa Romeo’nun tamamen İtalya dışında üretilecek ilk modeli olması ise tartışma yarattı. İtalya İşletme Bakanı Adolfo Urso, Alfa Romeo’nun ilk tam elektrikli aracını yurtdışında üreten Stellantis’i eleştirerek, otomobil üreticisinin kararının İtalyan yasalarını ihlal ettiğini söyledi. “Polonya’da Milano adında bir araba üretilemez. Bu İtalyan yasalarına göre yasaktır” diyen Urso, ‘kulağa İtalyan gibi gelen’ ürünleri hedef alan 2003 tarihli yasaya atıfta bulundu.

Adolfo Urso

İtalyan basını ise Bakan Urso’yu yasaları tam olarak bilmemekle eleştirdi. Bu arada, Stellantis CEO’su Carlos Tavares, Çarşamba günü Milano’da yapılan lansmanda İtalyan gazetecilere verdiği demeçte Milano modelinin İtalya yerine Polonya’da üretilmesinin 10 bin Euro’luk fiyat avantajı sağlayacağını aksi durumda aracın 10 bin Euro daha pahalı satılacağını söyledi. Stellantis’in Polonya’daki fabrikasında Jeep Avenger ve Fiat 600 ile birlikte üretilen Alfa Romeo Milano, Türkiye’de mayıs ayında ön satışa açılacak. İlk teslimatlar ise eylül ayında gerçekleştirilecek.

Markanın Crossland modelinin yerini alacak yeni Frontera’nın tamamen elektrikli ve 48 Volt hibrit destekli benzinli olmak üzere iki farklı motor seçeneğiyle satışa sunulacağı duyuruldu. Konuyla ilgili olarak değerlendirmede bulunan Opel CEO’su Florian Huettl, “Kendinden emin tasarımı, ferahlığı, akıllı çözümleri ve verimli güç-aktarma sistemleriyle yeni Opel Frontera, diğerlerinden ayrılmak isteyen geniş bir müşteri kitlesine hitap ediyor. Hem şehir içinde hem de şehir dışında kullanıma uygun olan araç, aynı zamanda elektrikli otomobil kullanım olanağını müşterilerimize sunuyor” dedi. Adını Opel’in 90’lı yıllara damgasını vuran arazi aracı Frontera’dan alan modelde ayrıca Opel’in yeni ‘Şimşek’ logosu seri üretimdeki bir modelde ilk kez kullanıldı. Bununla birlikte, Frontera’nın Opel’in yeni Intelli-Seat koltukları, direksiyon ve kokpit tasarımı gibi birçok yeniliği de bünyesinde barındıracağı paylaşıldı. Yeni Frontera’nın elektrikli versiyonunun yaz aylarında, hibrit versiyonunun ise son çeyrekte Türkiye’ye gelmesi bekleniyor.

TÜRKİYE, 2023 yılında 72 bin 719 adetle elektrikli otomobil satışlarında Avrupa’nın en çok büyüyen ülkesi oldu ve İngiltere de dahil Avrupa genelindeki satışlarda 8. sıraya yükseldi. Bu dönemde, Türkiye’de satılan tüm otomobiller içerisinde elektrikli otomobillerin pazar payı yüzde 7.5’e kadar çıktı. Togg ve Tesla markaları en yüksek satış adetlerine ulaşarak pazarın büyümesinde önemli rol oynadı. Markaların 2024 yılı için koyduğu hedeflere göre ise 2024 yılında elektrikli otomobil pazarının bir önceki yıla kıyasla yaklaşık iki kat büyüyerek 120 bin adede ulaşması hatta aşması bekleniyor.

(Not: Markaların Hürriyet’le paylaştığı yıl sonu tahmini satış öngörüleri ile basına açıkladığı 2024 hedeflerinden derlenmiştir. BYD, FIAT, Jeep, Skywell, Leapmotor gibi markalar listeye dahil edilememiştir. Diğer markalarla birlikte satışların 120 bin adede ulaşması beklenmektedir.)

AB’DE İLK 5’İ ZORLUYORUZ

Eğer hedefler tutarsa, yaklaşık 700 bin adetle kapanacağı öngörülen 2024 yılı Türkiye otomobil pazarında elektriklilerin payı yüzde 17’lere kadar çıkacak. Başka bir ifadeyle neredeyse satılan her 10 otomobilden 2’si elektrikli olacak. Türkiye yollarındaki toplam elektrikli otomobil sayısı 210 bine ulaşacak. Diğer bir önemli nokta ise muhtemelen elektrikli otomobillerin, hibrit ve dizelleri geçerek motor tiplerine göre benzinlilerden sonra en çok satılan ikinci motor tipine yükselmesi olacak. Diğer yandan, 120 bin adedin üzerinde bir elektrikli otomobil satışı Avrupa’da (İngiltere dahil) Belçika ve Norveç’i sollayarak 6. sırayı, AB ülkeleri içerisinde ise ilk 5’i zorlamamız anlamına da geliyor.

STELLANTIS VE VW SIÇRAMA YAPACAK

Markaların Hürriyet ile paylaştığı ve sene başında basına açıkladığı hedeflere göre, 2024 yılının en çok elektrikli otomobil satışını yine Togg’un gerçekleştirmesi bekleniyor. Şirket bu yıl 2 bin adedi yurtdışına olmak üzere toplamda 47 bin adet üretim planlıyor. Yükselen fiyatlarıyla doğru orantılı olarak satışları düşmeye devam eden Tesla’nın yerini ise 2024’te Stellantis Grubu almaya aday. Grup Peugeot, Citroen ve Opel’de satışlarının yüzde 15’ini elektrikli modellerin oluşturmasını hedefliyor. Bu da söz konusu 3 markanın aşağı yukarı 30 bin adet satış hedeflediği anlamına geliyor ve bu 3 markayı Togg’un ardından üst sıralara yerleştiriyor. Tesla için tahminler 1.300 civarında satış yapacağı yönünde.

2024’te nihayet elektrikli modellerini Türkiye’ye getirmeye hazırlanan Alman üretici Volkswagen 7 bin adet satış hedefiyle en çok elektrikli otomobil satacak markalar arasında ilk 5’e girmeye hazırlanıyor. Bu markayı yaklaşık 6 bin 250 adetle Mercedes-Benz ve 5 bin adetle Hyundai izliyor.

Reuters’ta yer alan habere göre şirket, isminin Model 2 olması beklenen ekonomik elektrikli aracın yerine kaynaklarını 2019’dan bu yana dile getirdiği sürücüsüz robotaksi projesine kaydıracak. Reuters’a konuşan bir kaynak, “Elon’un talimatı robotaksiye her şeyi dahil etmek” dedi. Tesla CEO’su Elon Musk araçtan ilk kez 2020’deki bir etkinlikte bahsetmişti. Musk o zaman aracın 25 bin dolar fiyatla satılacağını, tamamen otonom sürüş yeteneğine sahip olacağını ve üç yıl içinde piyasaya çıkacağını söylemişti. Musk’ın deyimiyle ‘yeni nesil araç’ sırasıyla 40 bin 630 ve 44 bin 630 dolardan başlayan mevcut Model 3 ve Model Y’den daha küçük ve önemli ölçüde daha ucuz olacaktı. Bu arada, haberde Elon Musk’ın robotaksi projesiyle hedefinin taksi ücretlerini mümkün olduğunca ucuz hale getirmek olduğunun altı çizilirken, Tesla’nın robot taksisine binmenin halk otobüsü veya metro ücretinden daha ucuza mal olması planlanıyor.

Tarım alanında uzmanlaşan Agrotech geçen hafta İstanbul’da bir basın toplantısı düzenledi. Şirket toplantıda, yüzde 75’ini satın aldıkları 2022 yılında kurulan Joyce Elektrikli Araç Teknolojileri ile artık elektrikli araç, motor ve batarya üretimine başlayacaklarını açıkladı. Joyce’un Otomotiv Grup Başkanı Bahadır Gören, 29 Ekim 2024’te 699 bin TL’den satışa çıkaracakları ilk Joyce markalı araç VC3’ün fotoğraflarını gösterdi. 3.5 metre uzunluktaki elektrikli aracın 140 km sürüş menzili olacaktı. Araç, L7 yani sadece şehiriçi kullanıma uygun, sınırlı hızlara çıkabilen 4 tekerlekli motosiklet sınıfındaydı.

2019’DA ÇİN’DE ÜRETİLEN ARAÇ MI

Dahası şirket Tekirdağ’da montaj tesisi kuracak ve 2025’te araçtan 28 bin adet üretecekti. Hedef yılda 50 bin adetti. Gören’in verdiği bilgilere göre, araç önce Çin’den ithal edilecek sonra Tekirdağ’da kurulan 200 bin kapasiteli tesiste motor ve batarya gibi sistemleri yerlileştirilerek satılacaktı. Sunumunda “Türkiye’nin milli Tesla’sı olmak için yola çıktık” ve “Türkiye’nin ayaklarını yerden keseceğiz” diyen Gören oldukça iddialıydı.

Ancak sunumda gösterilen Joyce markalı elektrikli aracın fotoğraflarını görünce şaşırdım. Çünkü üzerindeki logo ve yazıların sonradan eklendiği açıkca belli oluyordu. Fotoğrafları sosyal medyada da tartışıldı. Konuyla ilgili biraz araştırma yapıp Çin’deki arkadaşlarımdan yardım istedim. Sonuç olarak sunumda tanıtılan aracın Çinli Dialev’nin ilk kez 2018’de gösterilen, 6 Aralık 2019’da banttan indirme töreni düzenlenip 2020 yılında satışa çıkarılan XVista VC3 modeli olduğunu öğrendim. Proje için Çin’de büyük bir lansman yapılmıştı.

Durumu Bahadır Gören’e ilettiğimde şu yanıtı aldım: “Bu araç IAT tarafından daha önce Dialev adına tasarımı yapılmış ancak bizim mühendislerimiz ile Türkiye ve bizim istediğimiz teknik, görsel ve regülasyona uygun hale getirilmektedir. Zaten bu yüzden araç ekimde gelecek. Yoksa olduğu gibi getirirdik ancak bu araç o koşullarda bir araç değil. Biz platformunu kullanıyoruz. Zaten bu vesileyle bu ay içerisinde daha ileri seviyede işbirliğimizi pekiştirmek için Çinde IAT ile stratejik işbirliği anlaşması imzalayacağız. Bizim için asıl olan platform ve kendi mühendislerimizin üst kasa ve teknoloji ve özellikle Türkiye’de kurulacak platformda kullanacağımız motor ve pil olacaktır.”

YILDA 7 BİN SATILIYOR

Özetle, Çinli mühendislik firması IAT’ın yıllar önce Dialev için yaptığı tasarım Joyce’un taleplerine göre yeniden geliştirilip önce Çin’de üretilecek ve Türkiye’ye ithal edilecek. Ardından ise Çin’den araçların belli bir kısmı Tekirdağ’da açılacak montaj tesisine getirilecek ve batarya, elektrikli motor gibi kısımları yerlileştirilip montajlanacaktı. Umarım aracın fikri ve sınai haklarının Türkiye’de bulunması, menşeinin Türkiye olması için de çalışmalar vardır. Diğer yandan, tüm bu operasyon ve iddialı satış hedeflerinin L7 sınıfındaki araçlar için kurulması ne kadar isabetli olur? Öyle ki, bu araçlardan rekorların kırıldığı 2023 yılında bile Türkiye’de sadece 7 bin adet satılabilmiş. Çok sınırlı ve büyümesi zor bir pazar olan L7 sınıfından sipariş üzerine üretim dışında yüksek adetleri yakalamak ve bu sınıftan “Togg” veya “Tesla” çıkarmak şimdilik ulaşılması zor gibi bir hedef duruyor.

Formula 1 yarışlarının düzenlendiği Tuzla’daki İstanbul Park arazisinin ihalesi için Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne teklif verme süresi dün doldu. Pistin mevcut işletmecisi Intercity’nin teklif vermediği ihaleye tek katılan Can Holding iştiraki Can Bilim Eğitim Kurumları A.Ş. oldu. İmzalar atılırsa Bilgi Üniversitesi ve Doğa Koleji’nin yanı sıra enerji ve petrol gibi birçok sektörde faaliyet gösteren Can Holding, Formula 1 Pisti’nin 30 yıl süreyle yeni işletmecisi olmaya hak kazanacak. Bu arada ihaleye teklif veren Can Bilim Eğitim Kurumları A.Ş. ortakları arasında  Pirelli Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Lale Cander de bulunuyor.

F1 YOKSA TAZMİNAT VAR

Formula 1 pistinin yer aldığı arazinin sahibi Vakıflar Genel Müdürlüğü, 20 yıllık işletme döneminin bitmesinin ardından pist için ihale şartlarını açıklamış ve üstlenici firmanın sözleşme imzalandıktan sonra bir ay içerisinde Formula 1’in İstanbul Park’ta yapılmasını garanti etmesini şart koşmuştu. Ayrıca yüklenici firmanın 2026 dahil bu yıldan sonra yarışların yapılamadığı her sene için o yıla ait Formula 1 anlaşma bedelinin yüzde 25’i kadar bedeli yıllık olarak idareye tazminat ödenmesi gerektiği de vurgulanmıştı.

Şartnamede ayrıca, üstlenici firmanın İstanbul Park alanında Formula 1 pistine ilaveten alışveriş merkezi, macerapark (go kart, lunapark, tırmanma parkuru, gezi treni vb.) otomobil müzesi ve eğlence merkezi yaptırması şartları da yer alıyordu.

NE KADAR KİRA ÖDEYECEK

Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul Vakıflar 2. Bölge Müdürlüğü’nce İstanbul Park arazisi 30 yıllığına 117.8 milyon dolar muhammen bedelle ihaleye çıkarılmıştı. İhaleye şartnamesine göre Can Bilim Eğitim Kurumları’nın, arazinin sahibi Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ilk yıl inşaat süresi nedeniyle aylık kira olarak 272 bin dolar ödemesi bekleniyor. Sonraki yıllarda kirada yüzde 1.5’lik artış; 5’inci yıldan itibaren de aylık kiranın 572 bin dolar olarak devam etmesi ve her yıl yüzde 1.5’lik artış yapılması şartnamede yer alan ödeme koşulları arasında yer alıyor. Yine her yıl cironun yüzde 20’si kira bedelinin üzerindeyse aradaki farkın aynı ay kira olarak alınması da dikkat çeken diğer bir şart olarak öne çıkıyor.

INTERCITY İHALEYE GİRMEDİ

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) açıkladığı son verilere göre, otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, Ocak-Mart 2024 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 25.2 artarak 295 bin 519 adet olarak gerçekleşti. Bu sonuçla otomotivde tüm zamanların en yüksek ilk çeyrek satışına ulaşıldı. Bu dönemde, aylık bazda rekor serisi de devam etti ve Mart 2024’te otomotiv pazarı 109 bin 828 adede ulaşarak tüm zamanların mart ayı satış rekorunu kırdı. İlk çeyrekteki rekor büyümede ÖTV muafiyetli satışlar, filo talebi ve sıkı para politikası beklentisiyle alımını 31 Mart seçimlerinden önce yapmak isteyenler olmak üzere 3 ana faktör etkili oldu.

HAFİF TİCARİDE DÜŞÜŞ YAŞANDI

Martta otomobil satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9.9 artarak 87 bin 071 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 7.9 azalarak 22 bin 757 adede geriledi. Ocak-Mart 2024 döneminde otomobil pazarı segmentlere göre değerlendirildiğinde, pazarın yüzde 88.6’sını vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentlerindeki araçların oluşturduğu görüldü. C segmenti otomobiller 133 bin 712 adetle yüzde 57.3 pay, B segmenti otomobiller 71 bin 917 adetle yüzde 30.8 pay aldı. Gövde tiplerine göre değerlendirildiğinde ise en çok tercih edilen gövde tipi SUV otomobiller (yüzde 51.7 pay, 120 bin 699 adet) oldu. SUV otomobilleri, yüzde 28.5 pay ve 66 bin 451 adet satış ile Sedan, yüzde 18.1 pay ve 42 bin 145 adet satış ile HB otomobiller takip etti.

ELEKTRİKLİ SATIŞI 4 KAT ARTTI

Binek otomobil pazarı motor tipine göre incelendiğinde ise, yılın ilk çeyreğinde benzinli otomobil satışları 156 bin 396 adetle yüzde 67 pay, hibrit otomobil satışları 33 bin 131 adetle yüzde 14.2 pay, dizel otomobil satışları 25 bin 268 adetle yüzde 10.8 pay, elektrikli otomobil satışları 16 bin 556 adetle yüzde 7.1 pay ve otogazlı otomobil satışları 2 bin 38 adetle yüzde 0.9 pay aldı. Elektrikli otomobil satışlarında artış son bir yıl içinde 4 katına çıktı. 160 kW altındaki elektrikli otomobil satışları yüzde 370.6 artarak elektrikli otomobil pazarının yüzde 6.1’ini, 160 kW üstü elektrikli otomobil satışları ise yüzde 39.2 artarak pazarın yüzde 1’ini oluşturdu.

EN ÇOK SATAN 10 MARKA (OCAK-MART 2024)

EN ÇOK SATAN 10 OTOMOBİL (MART 2024)

31 MART yerel seçimleri öncesi bayilerde adeta otomobil kapma yarışı yaşandı. Mart ayının genelini oldukça hareketli geçiren otomotiv yetkili satıcıları özellikle 28, 29 ve 30 Mart tarihlerinde belki de yılın en yoğun günlerini geçirdi. Neredeyse dört yıldır liste fiyatının altında araç satmayan markalar bazı modellerde yüzde 10’u bulan indirimler yaparken, vatandaşlar büyük ihtimalle 2024 yılının son ‘0’ faizli kredi kampanyalarını kullanmak için zamanla yarıştı. Mart ayında tarihi rekor getirmesi beklenen talebin arkasında ise 31 Mart yerel seçimleri sonrası enflasyonla mücadele için uygulanması beklenen sıkı para politikası vardı. Bununla birlikte, yılın geri kalan dokuz ayında hem sıfır hem de ikinci elde kademeli fiyat artışları da bekleniyor.

134 BİN TL İNDİRİM

Hürriyet, mart ayının son günlerinde bayilerdeki yoğun trafiği yerinde izledi. İstanbul’da görüştüğümüz birçok satış danışmanı 2024 model araçlarda bile liste fiyatının oldukça altında fiyatlar verebildiklerini aktardı. Kimi otomobil modellerinde liste fiyatı üzerinden yapılan yetkili satıcı indirimleri yüzde 10’u bulurken, kimi modellerde belki de yılın son 12 ay vadeli ‘0’ faizli kredi kampanyaları sunuluyordu. Liste fiyatı 1 milyon 790 bin TL olan SUV’lar 1 milyon 675 bin TL’ye, 1 milyon 234 bin TL olan Hatchback’ler 1 milyon 110 bin TL’ye, 1 milyon 260 bin TL’lik Sedan modeller 1 milyon 225 bin TL’ye kadar satılabiliyordu. Geçen yıl vatandaşlara zorla dayatılan ve değeri 60 bin TL’leri bulan aksesuarlar ise bu kez hediye ediliyordu.

‘0’ FAİZLERİN SONU

Satış danışmanlarının dile getirdiği ortak görüş ise otomotivde kredi kampanyalarının 1 Nisan itibarıyla artık tamamen sona ereceği oldu. Otomerkezi CEO’su Muhammede Ali Karakaş, Hürriyet’e yaptığı açıklamada, “Bankalarda aylık faizler yüzde 7-7.5 seviyelerine kadar geldi. Bayiler bir süredir katkı paylı avantajlı krediler sunuyorlardı.  Parasal sıkılaştırma politikaları adına yapılan bu uygulamaların neticesinde bayilerin bu katkı paylarını, kendi imkânlarıyla fonladıkları aradaki farkları ödemekte güçlük çektiği için artık kampanyalardan vazgeçmeye başladıklarını görüyoruz. Hemen hemen birçok marka da 200-300 bin TL, sıfır faiz kampanyalarını 1 Nisan itibarıyla durdurma kararı almış durumda” ifadelerini kullandı.

İLK ÇEYREKTE 300 BİN ADETLE REKOR GELİYOR

YILIN ilk uzun süreli bayram tatili olacak Ramazan Bayramı’na sayılı günler kaldı. Hafta sonları ile birlikte 9 günü bulacak tatil dönemini memleketlerinde veya tatil bölgelerinde geçirmek isteyenler ulaşım planlarını hızlandırdı. Özellikle 5-15 Nisan 2024 tarihleri arasında İzmir, Antalya, Bodrum gibi yoğun iller için uçak seferlerinin yüzde 80’i neredeyse doldu. Otobüs ve Yüksek Hızlı Tren (YHT) seferlerinde halen yer bulabilmek mümkün. Yaklaşan tatil döneminde İstanbul’dan İzmir, Bodrum ve Antalya gibi lokasyonlara gidiş-dönüş kişi başı uçak bileti için en az 2 bin 640 TL ayırmak gerekiyor. Otobüs seferlerinde gidiş-dönüş kişi başı en az 1.000 TL olurken, YHT’de neredeye yarı yarıya fiyatına bilet kesiliyor. Bu bayram döneminde en uygun fiyatlı aracı kiralamanın günlük bedeli ise 1.100 TL’ye çıkıyor.

TATİL İÇİN UÇAK FİYATLARI

Şirketlerin internet sitesindeki güncel fiyatlar ile ulaştırma hizmeti veren dijital platformlardan derlediğimiz bilgilere göre, 9 gün sürecek Ramazan Bayramı tatilinde İstanbul’dan Antalya ve Bodrum’a gidiş-dönüş kişi başı uçak bileti için en az 3 bin 338 TL ayırmak gerekirken, İzmir için tarife 2 bin 640 TL’yi buluyor. Bayramda İstanbul’dan uzak mesafelerdeki memleketlerine uçakla gitmek isteyen vatandaşlar ise biraz daha yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalabiliyor. Buna göre, Erzurum’a gidiş-dönüş kişi başı uçak bileti 5 bin 38 TL’den satılırken, Trabzon’a uçakla gidip gelmenin maliyeti 4 bin 538 TL’ye ulaşıyor.

EN UYGUNU HIZLI TREN

Tavan fiyata rağmen uçakla seyahatin yüksek kişi başı maliyetleri bayram dönemlerinde otobüs yolculuğuna olan ilgiyi arttırmaya devam ediyor. Bu bayram otobüsle İstanbul’dan gidiş-dönüş kişi başı Antalya seyahati 2 bin TL olurken, Bodrum 2 bin 400 TL, İzmir 2 bin 220 TL, Konya 3 bin 338 TL, Erzurum 2 bin 500 TL, Trabzon 2 bin 800 TL’den başlıyor. Yüksek Hızlı Tren ise avantajını koruyor ve İstanbul’dan Eskişehir’e gidiş-dönüş kişi başı tren bileti 560 TL, Ankara’ya 860 TL, Konya’ya 1.260 TL’ye satılıyor.

OTOBÜSTE EK SEFERLER AÇILIYOR

Apple, Huawei, Xiaomi, Meizu, Sony ve diğerleri. Çok değil birkaç yıl öncesine kadar en fazla akıllı telefonu satmak için kıyasıya yarışan teknoloji devlerinin yeni savaş alanı artık otomobiller oldu. Elektrikli ve bağlantılı araçların yaygınlaşmasıyla birlikte otomobil savaşlarına giren akıllı telefon üreticilerinin sayısı hızla arttı. Devlerin iştahını; hızla büyüyen bataryalı elektrikli otomobil (BEV) pazarından alınacak paylar ve kamera, sensör, uydu bağlantısı gibi geniş teknoloji yelpazesine sahip olmaları nedeniyle yarışa bir adım önde başlamaları kabarttı. Peki, dünün akıllı telefon üreticileri yarının elektrikli otomobil üreticileri olabilir mi? Milyar dolarlık projeler başarı getirir mi?

XIAOMI İŞLERİ DEĞİŞTİRİR Mİ

Bu konuda önümüzde Apple ve Xiaomi olmak üzere iki güncel örnek bulunuyor. ABD’li teknoloji devi Apple, 10 yıllık uğraşının sonunda 10 milyar dolarını çöpe atarak elektrikli otomobil projesinin fişini çekse de, Çinli Xiaomi’nin 3 yılda 1.4 milyar doların üzerinde yatırım yaparak satışa hazırladığı SU7 modeli akıllı telefon üreticilerinin bu rekabette şans bulabileceğine dair önemli mesajlar veriyor. Öyle ki, Xiaomi’nin hisseleri SU7’nin bu ay (28 Mart 2024) satışa çıkacağının açıklamasının ardından geçtiğimiz hafta yüzde 12’nin üzerinde yükseldi. Şirket, 0’dan 100 km/s değeri 2.8 saniye olan ve 800 km menzile sahip SU7’den 100 bin adedin üzerinde ön sipariş aldı.

GÜCÜNÜ DEVLETTEN ALIYOR

Tüm bunlara rağmen Xiaomi, Huawei ve Meizu gibi şirketlerin Çin dışında büyümesi halen çok zor görünüyor. Çünkü Xiaomi’nin üretim gücü devlete ait Beijing Automotive Group Co ile kurulan ortaklıktan geliyor. Çin dışı pazarlarda otomobil rekabeti ise ekosistemlerini araçlarını satışa çıkardığı ülkelerde de yaygınlaştırmalarına bağlı. Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan Sürdürülebilir Mobilite İnisiyatifi (SMİ) Başkanı Hakan Doğu, şu ifadeleri kullandı:

Hakan Doğu

‘İŞLERİ ÇOK ZOR’

İKİNCİ el araç fiyatlarında yaklaşık yedi ayı bulan düşüş trendi sona erdi. Fiyatlarda Haziran 2023’te başlayan ve yüzde 25’i bulan gerileme bu yılın ocak ayı itibarıyla duraksarken şubatta yeniden yukarı yönlü harekete geçti. Enflasyon ve döviz kurlarında yaşanan yukarı yönlü hareketin etkisiyle şubat ayında ikinci el araç piyasasında fiyatlar yüzde 3 arttı. Uzmanlar, Hürriyet’e yaptığı değerlendirmede ikinci el araç piyasasında yedi ay süren fiyat düşüşünü “normale dönüş dönemi” olarak nitelerken, ‘al-sat’çıların piyasadan çekilmeye başladığı Haziran 2023’ten bu yana ilan platformundaki ilan sayısının yüzde 54 artarak 550 bin adetten 850 bin adede çıktığını söyledi.

İLAN SAYILARI ARTTI

Haziran 2023’ten Ocak 2024’e kadar olan dönemde ikinci el fiyatlarında ortalama yüzde 25’lik bir düşüş yaşandığını hatta kimi modellerde düşü-şün yüzde 30’lara ulaştığını belirten otomotiv veri şirketi Cardata’nın CEO’su Hüsamettin Yalçın, “İkinci elde yaşanan 7 aylık dönem fiyatların nor-male dönmesi ve piyasadaki spekülatif balonun sönmesi olarak yorumlanabilir. Aynı dönemde ilan sayılarına bakıldığında ise, yaklaşık 550 bin adetten 850 bine çıkarak yaklaşık yüzde 54’lük bir artış yaşanmıştır. Bu artış, piyasadaki araç arzının önemli ölçüde arttığını ve alıcıların daha geniş bir seçenek yelpazesine sahip olduğunu gösterir” dedi.

YENİDEN YÜKSELME DÖNEMİ Mİ

Fiyatlardaki düşüşün Haziran 2023 değil Ağustos 2023 itibarıyla başladığını belirten VavaCars Perakende Grup Başkanı Serdıl Gözelekli ise satış ve ilan fiyatları arasındaki farkın giderek azaldığına işaret etti ve şunları söyledi: “Enflasyon ve kurdaki değişimlerin de etkisiyle ikinci el araç fiyatlarında artış yaşandı. Geçen yıl ağustos ayından kasım ayına kadar düşüş gösteren ikinci el araç fiyatları, 2024 yılı şubat ayına kadarki süreçte yükselme grafiği çizerek Şubat 2024’te yüzde 3’lük bir artış gösterdi. Bu durum ikinci el araçların değerinin yükselme trendine girdiğini gösteriyor.”

Otomotiv sektörünün şubat ayı ihracatı geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 19.9 artarak 3.1 milyar dolara ulaştı ve bugüne kadarki en yüksek şubat ayı ihracatı elde edildi. Şubatta otomotiv üretimi de yüzde 19.2 artarak 133 bin 396 olurken, Ocak-Şubat 2024’te gerçekleşen 241 bin 861 adetlik toplam üretim rakamı, ilk iki aylık dönemde 2018 yılında bu yana görülen en yüksek seviye oldu.

KAPASİTE KULLANIM ORANI YÜZDE 74

Otomotiv Sanayii Derneği’nin (OSD) açıkladığı son verilere göre, Ocak-Şubat 2024’te otomotiv üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8 artışla 241 bin 861 adede yükselirken, otomobil üretimi yüzde 12’lik artışla 151 bin 14 adet olarak gerçekleşti. Yılın ilk iki ayında ticari araç üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 2, ağır ticari araç grubunda ise üretim yüzde 27 yükselirken hafif ticari araç grubunda üretim yüzde 1 geriledi. Bu dönemde, otomotiv sanayisinin kapasite kullanım oranı yüzde 74 olarak gerçekleşti. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda (otomobil + hafif ticari araç) yüzde 74, kamyon grubunda yüzde 94, otobüs-midibüs grubunda yüzde 61 ve traktörde yüzde 72 seviyesinde gerçekleşti.

SATIŞLAR YÜZDE 40 ARTTI

Yılın ilk iki ayında otomotiv ihracatı geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre adet bazında yüzde 4 artarak 164 bin 560 adet olarak gerçekleşti. Bu dönemde otomobil ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 3, ticari araç ihracatı yüzde 6 oranında arttı. OSD’ye göre, 2024’ün Ocak-Şubat döneminde toplam pazar, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40 artarak 193 bin 297 adet düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde, otomobil pazarı yüzde 52’lik artışla 146 bin 318 adede ulaştı. Ticari araç pazarına bakıldığında ise yılın ilk iki ayında, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 11, ağır ticari araç pazarında yüzde 20, hafif ticari araç pazarında ise yüzde 10 büyüme sağlandı.

10 OTOMOBİLİN 7’SİNİ İTHAL ALDIK

HAZİRAN 2023 itibarıyla yüzde 45, 50, 60 ve 70’lik ÖTV matrah limitleri geçerliliğini yitirmiş, Türkiye’de satılan tüm otomobiller yüzde 80’lik ÖTV dilimine dahil olmuştu. Bu tablo yerli üreticilerin avantajını hızla ortadan kaldırırken, ithalatın payını yüzde 65’in üzerine tutmaya devam ediyor. OSD’nin son raporuna göre, Ocak-Şubat 2024’te geçen yılın aynı dönemine göre otomobil satışlarındaki ve hafif ticari araç pazarındaki yerli araç payı yüzde 33 olarak gerçekleşti. Sadece otomobil satışlarına bakıldığında ise şubat ayında otomobil pazarında ithalatın payı yüzde 68.1 oldu.

Küçükken deftere arabalar çizen Türk çocuğun hayali gerçek oldu. Güney Koreli Kia’nın yeni 7 kişilik elektrikli aile otomobili EV9’u tasarlayan Türk tasarımcı Berk Erner, modelin Türkiye tanıtımına ailesiyle katıldı. Önceki gün İstanbul’daki Şerefiye Sarnıcı’nda düzenlenen etkinlik için ABD’den gelen Erner, sunumuna “Kendi ülkemde kendi dilimde bu sunumu yaptığım için çok heyecanlıyım” sözleriyle başladı.

‘30 YILDIR BU HAYALİN PEŞİNDEYİM’

Berk Erner, Hürriyet’in “Tasarladığınız bir otomobilin Türkiye’de satılması nasıl bir his?” sorusunu, “Açıkcası bu benim çocukluk hayalimdi. Küçüklüğümden beri bu hayalin peşindeydim. O yüzden burada sizinle yani Türkiye’de birlikte olmak benim için çok özel bir an. Bunun için senelerce uğraştım. Küçüklüğümden beri arabalar çiziyorum. Bu projenin hayata geçmesi yaklaşık 5 sene sürdü. Profesyonel olarak daha önce de 10 sene çalıştım. Bu yüzden bu kadar uzun süre efor sarf edip ilk defa bunun karşılığını görmek, 25-30 senelik bir hayaldi benim için gerçekleşti diyebilirim. O yüzden çok mutluyum ve gururluyum” şeklinde yanıtladı.

YENİ TASARIMLAR YOLDA

Hataylı bir anne ve Ankaralı bir babanın çocuğu olarak ABD’de doğan Erner’in çocukluğu İstanbul’da geçti. Şu anda Kia’nın Kıdemli Dış Tasarımcısı olarak görev yapan Erner, birkaç yıl içerisinde yine kendi çizgisinden doğan otomobil tasarımlarının yollarda olacağının sinyalini verdi. Bu arada, Erner’in elinden çıkan Kia EV9 ‘Yılın Aile Aracı’ ve ‘Yılın Otomobili Finalisti’ gibi birçok uluslararası başarıya da imza attı. Erner, “İlk olarak 3D yazıcıdan kırmızı renkli bir otomobil olarak çıkan EV9’un konsepti, 2021 yılında Los Angeles’ta sergilenmişti. Aracın ilk çizimlerinden seri üretim haline kadar olan süre 5 yılı buldu” dedi.
Kia’nın Premium otomobiller stratejinin ilki olan EV9, 99.8 kWh’lık bataryasıyla şehiriçinde 774 km’ye kadar menzile ulaşabiliyor. Türkiye’ye ‘RWD Prestige’ ve ‘AWD GT Line’ olmak üzere iki farklı güç ve donanım seçeneği ile gelen aracın fiyatı 4 milyon 20 bin TL’den başlıyor. Kia’nın Türkiye distribütörü Çelik Motor, araçtan bu yıl 250 adet satmayı hedefliyor.

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) paylaştığı son verilere göre, şubat ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 30.6 artarak 105 bin 990 adetle kapandı. Bu sonuçla tüm zamanların en yüksek şubat ayı rakamına da ulaşıldı.

Şubat ayında binek otomobil satışları yüzde 39.6 artarak 82 bin 277 olurken, hafif ticari araç satışları yüzde 6.6 artarak 23 bin 713 adede ulaştı. Ocak-Şubat 2024 döneminde ise otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40.6 arttı ve 185 bin 691 adet olarak gerçekleşti.

HİBRİTLER DİZELİ GEÇTİ

Yılın ilk iki ayında, hibrit otomobil satışları dizelleri solladı. Bu dönemde, benzinli otomobil satışları 97 bin 861 adetle yüzde 66.9 pay, hibrit otomobil satışları 21 bin 594 adetle yüzde 14.8 pay, dizel otomobil satışları 15 bin 910 adetle yüzde 10.9 pay, elektrikli otomobil satışları 9 bin 772 adetle yüzde 6.7 pay ve otogazlı otomobil satışları bin 181 adetle yüzde 0.8 pay aldı. Ocak-Şubat 2024’ü kapsayan iki aylık dönemde en çok satış yapan (otomobil+hafif ticari) marka 25 bin 284 adetle Fiat olurken, 22 bin 908 adetle Renault ikinci, 13 bin 427 adetle Ford üçüncü sıraya yerleşti.

‘10 ARAÇTAN 6-7’SİNİ ENGELLİLER ALIYOR’

2023 yılının ikinci yarısından itibaren limitleri yetmediği için Ocak 2024’ü bekleyen engellilerin oluşturduğu talep yılın ilk iki ayında sıfır otomobil satışlarını arttıran en büyük etken oldu. Hürriyet’in sorularını yanıtlayan İstanbul’daki bir otomotiv bayisinin yetkilisi Hikmet Vanlıoğlu, “Engelli araçlarda limitin 1 milyon 591 bin TL’ye çıkması ile 1 Ocak 2024 itibarıyla satışlar hızlandı. Bazı markalarda 10 araçtan neredeyse 6-7’sini engelliler satın alıyor” dedi. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan ise şu değerlendirmelerde bulundu: “İlk iki ayda engellilerde kuvvetli bir araç talebi var. Bununla birlikte, turizmdeki yüksek beklentiler doğrultusunda filo satışında da ciddi bir talep gözlemliyoruz. Seçimden sonra ise ekonomi yönetiminin izleyeceği para politikası satışlarca belirleyici rol oynayacak” dedi.

TOGG ELEKTRİKLİDE LİDER

OCAK-Şubat döneminde elektrikli otomobiller toplam satışlardan 9 bin 772 adetle yüzde 6.7 pay aldı. Togg, şubat ayında 1.201 adetle en çok satan elektrikli otomobil olurken, Ocak-Şubat 2024’te ise 2 bin 826 adetle yine elektrikli otomobil liginin zirvesinde yer aldı. Şubat ayında en çok satan diğer elektrikli modeller ise sırasıyla 510 adetle Ssangyong Torres, 361 adetle BMW 5 Serisi, 220 adetle BYD Atto 3 ve 195 adetle MG4 oldu. Tesla ise 75 adetle satışlardaki hızlı düşüşü sürdürdü.  

GEÇTİĞİMİZ yıl kur, enflasyon ve küresel maliyet artışları nedeniyle bazı dönemlerde ayda 2-3 kez zamlanan sıfır otomobil fiyatları, son dört ayda önceki aylara kıyasla daha yatay bir seyir izledi. Hürriyet en çok satan segmentlerde son 4 ayda yaşanan fiyat artışlarını inceledi. Buna göre, en çok satan segmentlerde yaşanan dört aylık fiyat artışları yüzde 6 ila 10 arasında gerçekleşti.

Şubat 2024 sonu itibarıyla C segmentinde (orta sınıf) ortalama fiyat 1.9 milyon TL’ye ulaşırken, D segmentinde fiyat ortalaması 3.5 milyon TL’ye yaklaştı. Kasım 2023’ten bu yana çok büyük artışlar olmamasına rağmen, Renault Clio, Peugeot 208 ve Hyundai i20 gibi modellerin bulunduğu B segmentinde (küçük sınıf) bile artık ortalama fiyatın 1.4 milyon TL’nin üzerine çıkması sıfır otomobile ulaşmanın ne kadar zorlaştığını yeniden gözler önüne serdi.

EN ÇOK ARTIŞ B SEGMENTİNDE

Otomotiv veri şirketi Cardata’nın Hürriyet için yaptığı çalışmaya göre, Kasım 2023 itibarıyla satılan tüm modellerin fiyat ortalaması 1 milyon 772 bin TL olan C segmentinde son 4 aylık dönemde fiyatlar yüzde 6.9 arttı. Şubat 2024 sonu itibarıyla Fiat Egea, Renault Megane Sedan ve Toyota Corolla gibi modellerin yer aldığı bu segmentte fiyat ortalaması 1 milyon 895 bin TL’ye çıktı. Kasım 2023 - Şubat 2024 aralığında B segmentinde fiyatların diğer segmentlere kıyasla daha çok arttığı görüldü. Kasım 2023’te B segmentinde satılan sıfır otomobillerin fiyat ortalaması 1 milyon 266 bin TL seviyesindeyken, Şubat 2024 itibarıyla ortalama fiyatlar yüzde 10.7 artarak 1 milyon 402 bin TL seviyesine yükseldi.

D SEGMENTİNDE ORTALAMA 3.5 MİLYON

Segmentler büyüdükçe fiyat artış hızları aynı oranda azaldı. Bu kapsamda, Kasım 2023 itibarıyla 3 milyon 271 bin TL olan D segmenti (orta-üst sınıf) fiyat ortalaması Şubat 2024 sonu itibarıyla 3 milyon 489 bin TL seviyelerine geldi. BMW 4 Serisi, Mercedes-Benz C serisi, Skoda Super B gibi modellerin bulunduğu bu segmentteki 4 aylık fiyat artışı yüzde 6.6 olarak gerçekleşti. Diğer yandan, yatırım amaçlı talebin de etkisiyle satış rekorları kırdığı 2023 yılında sıfır otomobil fiyatları ortalama yüzde 70 artmıştı.

ÇİNLİLERDEN HİBRİT ATAĞI

BİR zamanların en gözde otomobil fuarlarından Uluslararası Cenevre Otomobil Fuarı, pandemi nedeniyle verilen dört yıllık aranın ardından dün kapılarını ilk kez dünya basınına açtı. Bir zamanlar 100’e yakın yeni modelin dünya lansmanının yapıldığı İsviçre’deki şov, bu kez eski gösterişli günlerinden uzaktı.

Düşünün ki, alt markalar da dahil edildiğinde fuara sadece sekiz büyük marka katıldı. Bu markaların yarısından fazlasını BYD ve SAIC gibi büyük Çinli üreticiler oluşturdu. Fuardaki tek Avrupalı markalar Fransız Renault ve yine aynı grup içerisinde yer alan Dacia oldu. Renault, fuarda dünya prömiyerini yaptığı elektrikli ‘5’ modeliyle, hem Çinlilerin ekonomik elektrikli otomobillerine karşı iddialı bir rakip çıkardı hem de “Avrupa’da da uygun fiyatlı elektrikli otomobiller üretebiliriz” mesajı verdi.

İşte 91. Uluslararası Cenevre Otomobil Fuarı’nda öne çıkan modeller...

İLK KEZ GÖSTERİLEN MODELLER

- 3 Mart’a kadar devam edecek 91. Uluslararası Cenevre Otomobil Fuarı’nda Renault Grubu çatısı altındaki Dacia markası Duster, Spring ve Sandriger modellerinin dünya tanıtımlarını gerçekleştirdi.

- Çinli SAIC bünyesindeki MG ise, Türkiye için de önemli bir model olacak Hatchback sınıfındaki tam hibrit MG3’ü ilk kez burada görücüye çıkardı. Yine SAIC’in yeni premium markası IM’nin tanıtımı ve elektrikli Sedan L6 da ilk kez Cenevre’de görüldü.

OTOMOTİV üreticileri uzun yıllardır modellerini daha düşük ÖTV dilimlerine sokabilmek amacıyla Türkiye’ye özel 1.5 veya 1.6 litre silindir hacminde benzinli motorlar üretiyordu. Bu sayede, aracın fiyatı daha erişilebilir seviyelere düşüyor ve yüksek adetlerde satış elde edilebiliyordu. Elektrikli araç dönüşümüyle birlikte benzer bir yöntem şimdi elektrikli otomobiller için de geçerli oldu. Türkiye’de sadece motor gücü 160 kW’yı geçmeyen elektrikli otomobillerin faydalanabildiği yüzde 10 ve yüzde 40’lık ÖTV dilimlerine girmek isteyen üreticiler, yazılım ile elektrikli otomobil modellerinin gücünü kısmaya başladı. İlk olarak BMW’nin başvurduğu Türkiye’ye özel düşük güçte elektrikli motor formülüne Volkswagen de Passat’ın yerini alacak elektrikli Sedan ID.7 ile katılacak.

1.6 LİTRE GİBİ 160 KW DEVRİ

ÖTV avantajı sağlayan “1.6 litre benzinli gibi 160 kW elektrikli” formülü 2023 yılında Alman üretici BMW tarafından i4 ve i5 modelleri için uygulandı. Türkiye distribütörü Borusan Otomotiv’in girişimleriyle normalde motor gücü 250 kW olarak üretilen bu elektrikli otomobillerin gücü yazılımla 160 kW’ya kadar düşürüldü. Bu sayede otomobiller yüzde 60’lık ÖTV dilimi yerine yüzde 40’lık ÖTV dilimine girdi. Matrah limiti değiştiği için BMW i4’ün fiyatı 1 milyon 259 bin TL ucuzlayarak 3 milyon 389 bin TL’ye kadar geriledi. Aynı şekilde BMW i5 modelinin fiyatı da 250 kW’lık versiyonuna kıyasla yüzde 12 civarında geriletildi. Bu arada marka daha önce iX3 modelinin gücünü de 120 kW’ya kadar düşürerek avantajlı fiyattan satışa çıkarmıştı.

‘EN GÜÇLÜ PAZARI TÜRKİYE OLACAK’

Volkwagen Passat’ın yerini alan elektrikli Sedan modeli ID.7’nin de Türkiye’ye özel bir elektrikli motorla geleceği neredeyse kesinleşti. Daha önce ID.7’yi yüzde 10’luk ÖTV diliminde tutmak için girişimlerde bulunduklarını aktaran Volkswagen Binek Araç Genel Müdürü Gino Bottaro, normalde 205 kW gücünde üretilen ID.7’nin 150 kW’lık motorla Türkiye’ye gelebileceğini açıkladı. Geçtiğimiz hafta Fransa’da gerçekleşen yenilenen Passat ve Tiguan’ın lansmanında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Bottaro, 150 kW’lık versiyonun yalnızca Türkiye’ye özel olmayacağını ancak en güçlü pazarının Türkiye olacağını kaydetti.

Bottaro’nun verdiği bilgilere göre, Volkswagen, ID.4 ve ID.5’i yılın ikinci çeyreğinde, ID.7’yi üçüncü çeyrekte ve ID.3’ü son çeyrekte satışa sunacak. Volkswagen tümü yüzde 10 ÖTV diliminde yer alacak modellerle 2024 yılında Türkiye’de yaklaşık 7 bin elektrikli satışı hedefliyor.

TÜRKİYE’ye yurtdışından büyük çaplı otomotiv yatırımı son olarak 1997 yılında Japon üretici Honda tarafından yapılmış ancak firma 2021 yılında Gebze’deki fabrikasını kapatmıştı. Aradan geçen 27 yılda birçok üreticinin ismi yatırımla anıldı ancak hiçbiri hayata geçmedi. Ta ki Çinliler elektrikli araç dönüşümüyle birlikte Avrupa pazarlarına açılmaya karar verene kadar. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın da sıklıkla dile getirdiği gibi özellikle 2023 itibarıyla çok sayıda Çinli üretici Avrupa’ya açılan bir kapı olarak Türkiye’de yatırımı radarına aldı. Bu noktada en güçlü aday olan SAIC Motor’un Türkiye-Çin arasındaki trafiği ise son 3 ayda hızlandı.

‘DUYGUSAL OLMAYACAĞIZ’

Aralık ayında Bakan Kacır’ın SAIC’e gerçekleştirdiği ziyaretin ardından iki hafta önce Çin’den üst düzey bir delegasyon heyetinin Türkiye’ye geldiğini belirten Doğan Trend Otomotiv CEO’su Kağan Dağtekin, “Türkiye’de SAIC’in fabrikalarından birini kurmak için 2 senedir temposu artan bir şekilde çalışıyoruz. Son 3 ayda süreç biraz daha hızlandı. 2 hafta önce üst düzey bir delegasyon heyeti Türkiye’deydi. Heyet ile Sanayi ve Teknoloji Bakanımızı ve Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi’ni ziyaret ettik. Bursa’daki fabrika ve yan sanayi tesislerini de gezdirdik. Bu noktada Almanya, Fransa ve Doğu Avrupa’dan ülkelerle agresif bir rekabet halindeyiz. Ancak duygusal olmayacağız, sonuna kadar uğraşacağız. Ben er ya da geç SAIC markasının Türkiye’de bir tesisini kuracağımıza inanıyorum” dedi.

Kağan Dağtekin

AVRUPA’DA 5’İNCİ

Geçtiğimiz hafta İstanbul’da düzenlenen SAIC bünyesindeki MG markasının yıl değerlendirme toplantısında Doğan Trend Otomotiv Markaları Genel Müdür Yardımcısı Tibet Soysal ile birlikte gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kağan Dağtekin, SAIC’in geçen yıl 5.3 milyon adetle Çin’in en büyük üreticisi olduğunu belirterek sözlerini şöyle sürdürdü: “1.2 milyon adetle de Çin dışında satış hacmi en büyük olan otomotiv grubu SAIC. Geçen sene Avrupa’da MG’nin 100 bin adedi geçtiğini görüyoruz. Biz ise MG Türkiye olarak 2023 yılında elektrikli araç satışında dünyada 11’inci Avrupa’da ise 5’inci ülke olduk. Bu sene Almanya’yı zorlayacağımızı düşünüyoruz.”

UYGUN FİYATLI HİBRİT GELİYOR

Geçen yılı 15 bin adede yakın satışla tamamladıklarını belirten Tibet Soysal ise 2024’ü 20 bin adedin üzerinde bir satışla kapatmayı hedeflediklerini, özellikle yılın ikinci yarısında satışa sunacakları Hatchback sınıfındaki uygun fiyatlı MG3 modeliyle önemli satış adetlerine ulaşabileceklerini kaydetti. Hibrit motorla gelecek MG3’ün fiyat olarak aynı segmentteki benzinlilerle rekabet etmesi bekleniyor.

Düzenlemeye göre, B ve üzeri sınıf sürücü belgesi olanlar harç ödemeden veya sürücü belgelerini değiştirmeden A1 sınıfı olarak adlandırılan 125 cc’ye kadar motor hacmine sahip motosikletleri kullanabilecek.

EĞİTİM ŞARTI VAR

Yeni düzenlemeye göre, sürücü belgesine A1 sınıfını da ekletmek isteyenlerin; en az 2 yıllık B veya üzeri sınıfta geçerli ehliyete sahip olması gerekiyor. Son 5 yıl içerisinde ehliyetine geçici olarak el konulmaması şartı da aranıyor. Ayrıca direksiyon eğitimi almak ve uygulamalı sınavdan başarılı olmak da gerek. Tüm bu şartları karşılayan sürücüler A1 sınıf motosiklet sertifikasını sürücü belgesine işletebilecek. Motosiklet için direksiyon eğitimi veren kursların fiyatları ise 5-6 bin TL arasında değişiyor.

Düzenlemeden önce 50 cc’ye kadar olan motosikletler ile 4 kW güce kadar olan elektrikli motosikletler ‘B’ ehliyetle kullanılabiliyordu. Ekstra bir eğitim almak, sınava girmek, sertifikaya işletmek gerekmiyordu.

PAZARI 1.2 MİLYONA TAŞIR

2023’te 957 bin adetle tarihi rekor kıran motosiklet satışlarının yüzde 32’sini (302 bin adet) 50 cc motosikletler oluşturdu. 125 cc’lerin payı 285 bin adetle yüzde 30 seviyesindeydi. Doğan Trend Otomotiv Motosikletten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Emre Acar, “Düzenlemenin ardından 50 cc’lerin payı yüzde 15’lere gerilerken 125 cc’lerin payı
yüzde 40-45 seviyelerine çıkar diye tahmin ediyoruz. Pazar 2024’te bu kararla 1.2 milyon adetlere yükselebilir. Bu

6 ŞUBAT depremleri bazı illeri ilk andaki yıkım ve can kayıplarıyla vururken bazı şehirleri de sonrasında sebep olduğu ağır hasarlarla zarara uğrattı. Bu illerden en dikkat çekenlerinden biri ise Malatya. 4 bine yakın binanının yıkıldığı şehirde gerçek bilanço sonradan ortaya çıktı: 36 bin ağır hasarlı, yani yıkılması gereken bina ve 140 bin bağımsız daire. Biz de felaketin 1. yıldönümünde Malatya’nın merkezini sokak sokak gezdik. Ağır hasarlı binaların bazısı 15 bazısı 10 katlı, birçoğu halen yıkılmayı bekliyor ki bu, Malatya şehir merkezinin yüzde 30-40’a yakınının yıkılması anlamına geliyor.

Eskiden çarşıda manavı olan Murat ışık, şimdi tezgâhta satıyor meyve sebzelerini.

KALBİ SÖKÜLMÜŞ GİBİ

Boş arazilerin arasından güçlükle yürüyerek Malatya’nın kalbinin attığı “çarşı” veya “merkez” olarak bilinen alana doğru ilerledik. Gerçekten de şehrin tüm sokakları bu merkeze çıkıyor ancak ortada çarşı diye bir şey yok. Bir zamanlar İstanbul’daki Kapalıçarşı’ya da benzetilen çarşının yerinde artık devasa bir şantiye, iş makineleri, konteyner ve çadır dükkânlar var. Çarşıdan ayakta kalan kısımlar da kontrollü olarak yıkılınca Malatya’nın kalbi adeta sökülmüş gibi... Esnaflık yapan Resul Gürbüz, “Önceden tezgahımızla 3-4 aile geçinebiliyorduk şimdi 1 aile ayı zor çıkarıyoruz” diyor. Görüştüğümüz Malatyalıların büyük çoğunluğu ağır hasarlı binaların yıkım çalışmalarının bir an evvel tamamlanıp yeni binaların tamamlanmasını talep ediyor.

ÇADIRDA TEK BAŞINA

- BİR zamanlar Malatya’da ekonomik ve sosyal hayatın gözbebeği olan tarihi çarşı yıkılıp kaldırılınca ortada kocaman bir boşluk oluşmuş. Bu boş arazinin tam ortasında ise tozlu bir çadır dikkatimizi çekiyor. Tarihi çarşıda yıllarca çaycılık yapan 53 yaşındaki Memet Yaylacı, “Benim dükkânım tam buradaydı. Enkazın ortasında kaldım. Şimdi inşaatlarda çalışan işçilere çay satıyorum” diyor.

Mehmet Yaylacı

AÇIK HAVA ÇARŞISI

Türkiye’de 80 binden fazla elektrikli otomobil sahibinin ve elektrikli otomobil almayı düşünen kişilerin en çok merak ettiği konuların başında ikinci eldeki değer kaybı geliyor. Avrupa’da bu alanda yapılan son çalışmalardan olan İngiliz Auto Trader’in araştırmasına göre, 2023 yılında elektrikli otomobiller ikinci elde yüzde 23 değer kaybetti. 4-5 yaşını doldurmuş elektrikli otomobillerde değer kayıpları yüzde 50’lere kadar yükseldi. Aynı dönemde, Türkiye’deki elektrikli araçlar da değer kaybı yaşadı ancak bu kayıp Avrupa’daki kadar yüksek olmadı. Hürriyet, Türkiye’de ilk kez elektrikli otomobillerin değer kayıplarıyla ilgili fikir verebilecek bir analiz çıkardı.

TESLA’DA YÜZDE 11

Otomotiv veri şirketi Cardata’nın Hürriyet için derlediği verilere göre, Türkiye’deki elektrikli otomobiller, 2023 yılında ikinci elde bir önceki yıla göre ortalama yüzde 4.14 değer kaybetti. 4-5 yaşını doldurmuş elektrikli otomobillerin sadece son 12 ayda yaşadığı kayıp ise yüzde 13’leri buldu.  Elektrikli otomobillerin son bir yıllık değer kayıplarını içeren araştırmaya göre, 2020 model Jaguar I-Pace’in ikinci el değeri geçen yılın başında 2 milyon 550 bin TL seviyesindeyken Ocak 2024 itibarıyla yüzde 13.1 kayıpla 2 milyon 220 bin TL seviyelerine geriledi. Tesla Model Y’nin ikinci el değeri son 12 ayda yüzde 11.5 düşüşle 2 milyon 500 bin TL seviyelerinden 2 milyon 215 bin TL seviyelerine gerilerken, Renault Zoe’nin bir yılda yaşadığı kayıp yüzde 8.6.

ARAÇ BAŞINA KAYIP

Türkiye’deki elektrikli otomobil parkı Avrupa kadar büyük değil ve yüksek satın alma maliyetlerinden dolayı ikinci el değer kayıpları şu an için büyük olmuyor. Ancak ortaya çıkan veriler elektrikli otomobillerin ikinci el değer kayıplarıyla ilgili bir ön fikir veriyor. Bu otomobillerin değer kaybındaki en büyük etken ise hızla gelişen batarya teknolojileri ve maliyetlerin giderek azalması. Araştırmaya dahil edilen 48 elektrikli otomobilin, Ocak 2023’teki ortalama değerleri 3 milyon 77 bin 200 TL iken, Ocak 2024’te yaklaşık 2 milyon 970 bin 433 TL’ye kadar düşüyor. Bu da son 12 ayda elektrikli otomobillerin ortalama değerinde 107 bin TL’ye yakın bir azalma olduğunu gösteriyor.

HANGİ MODELİN FİYATI NE KADAR GERİLEDİ

Sıfır araçlardaki bulunurluk probleminin ortadan kalkmasının ardından aylardır adeta yaprak kımıldamayan ikinci el araç piyasası dolandırıcıların yeni hedefi haline geldi. Dolandırıcılar ‘sazan sarmalı’ ve ‘change’ olarak bilinen yöntemlerin dışında ‘IBAN dolandırıcılığı’ olarak tabir edilen yeni bir yolla daha, ikinci el aracını satmak isteyen kişileri mağdur etmeye başladı.

Bu yönteme göre; ilandaki aracı satın alacağını bildiren dolandırıcı, anlaşma sağlandıktan sonra satıcıya, “Kuzenimin bana borcu var. Parayı sana o gönderecek” diyor. Anlaşılan tutar satıcının banka hesabına aracı devir edeceği kişi yerine başka bir isimden geliyor. Aracını satan mağdur ise noterde “Gerçek alıcıdan ödemenin karşılığını aldım” diyerek satış işlemini gerçekleştiriyor.

NOTERLERİN DİKKATİNİ ÇEKTİ

Aracını sattığı için sevinen kişi için işler bu noktadan sonra karışıyor. Çünkü, dolandırıcının “kuzenim” diye tanıttığı kişi, yaptığı ödeme karşılığında hiçbir şey almadığını belirterek şikâyetçi oluyor ve parasını geri istiyor.

İstanbul Maslak’taki noter aracılığıyla ulaştığımız Alper Sarıtaş, kendisi gibi birçok kişinin son dönemde bu yöntemle dolandırıldığını iddia ederek, mağdurken dolandırıcı konumuna düştüğünü ileri sürdü.

İkinci el araç platformu Otomerkezi’nin CEO’su Muhammed Ali Karakaş da Hürriyet’e yaptığı açıklamada, özellikle son birkaç ayda Alper Sarıtaş’ın karşılaştığına benzer şekilde dolandırıcılık yöntemlerinin arttığını vurgulayarak şu bilgileri verdi:

‘ÇOK SAYIDA OLUYOR’

“IBAN dolandırıcılığı, ödemeye karşılık bulunmaması anlamına geliyor; yani bu demek oluyor ki, Ahmet otomobili satın alıyor, Mehmet onun yerine ödeme yapıyor. Siz otomobilin satışını Ahmet’e veriyorsunuz ve ödemenin karşılığını tam olarak aldığınızı söylüyorsunuz. Sonrasında ödemeyi yapan Mehmet bu ödemeye karşılık sizden hiçbir şey almadığını iddia edip parasını geri istiyor. Bu şekilde dolandırıcılıklar oluyor.

TAG hizmetiyle İstanbul’da 100 bin sürücüye ulaşan Martı, bu başarısını bir festival düzenleyerek kutladı. İstanbul’da gerçekleşen TAGFest’te bir araya geldiğimiz Martı Kurucusu ve CEO’su Oğuz Alper Öktem, “2009 yılından bu yana dünyanın birçok yerinde uygulanan paylaşımlı yolculuk, çevreci taşımacılığın ve güvenli ulaşımın temel taşıdır. Türkiye’nin de en kısa zamanda bu yönetmeliği benimsemesi gerekiyor. Bu, teknolojik ve ekonomik ilerlemenin bir parçası. İstanbul’daki 100 bin TAG sürücüsü ve aileleri Paylaşımlı Yolculuk Yönetmeliği’nin hayata geçirilmesini istiyor” dedi.

TÜRKİYE’nin öncü ulaşım uygulamalarından Martı’nın paylaşımlı yolculuğa imkân tanıyan ancak Türkiye’de henüz bu alanda bir yönetmelik bulunmadığı için ‘hatır taşımacılığı’ olarak kullanılan hizmeti TAG, İstanbul’da tam 100 bin sürücüye ulaştı. Şirket, 100 bin sürücüye ulaşmanın sevincini geçtiğimiz gün İstanbul’daki Ora Arena’da bir festival düzenleyerek kutladı. Martı kullanıcıları, TAG sürücüleri ve ailelerinin katıldığı TAGFest’e ünlü sanatçı İrem Derici de sahne aldı. Etkinlikte bir araya geldiğimiz Martı Kurucusu ve CEO’su Oğuz Alper Öktem, İstanbul’daki 100 bin TAG sürücüsü ve ailelerinin Paylaşımlı Yolculuk Yönetmeliği’nin hayata geçirilmesini istediğini belirtti.

‘BİR TEK TÜRKİYE KALDI’

Oğuz Alper Öktem, “2009 yılından bu yana dünyanın birçok yerinde uygulanan paylaşımlı yolculuk, çevreci taşımacılığın ve güvenli ulaşımın temel taşıdır. Türkiye’nin de en kısa zamanda bu yönetmeliği benimsemesi gerekiyor. Bu, teknolojik ve ekonomik ilerlemenin bir parçası” dedi. Dünyanın en büyük 50 ekonomisi arasında paylaşımlı yolculuk yönetmeliğine sahip olmayan tek ülke olarak Türkiye’nin bu alandaki eksikliğine de dikkat çeken Öktem, “Dünyanın 150’den fazla ülkesinde ve 10.000’den fazla şehirde bu hizmet mevcut. Bizim de global ekonomideki yerimizi sağlamlaştırmamız ve bu modern taşımacılık modelini benimsememiz gerekiyor” ifadelerini kullandı.

NEDİR BU PAYLAŞIMLI YOLCULUK

Paylaşımlı yolculuğun 2009 yılında bu yana dünyada uygulanan yeni nesil çevreci bir taşımacılık türü olduğunu belirten Öktem, bu ulaşım çözümünün hızla yayılmasının sebeplerini ise şu şekilde sıraladı: “Paylaşımlı yolculuk çok daha güvenli, kaliteli ve düşük maliyetli bir şehir içi ulaşım hizmeti sunmaktadır. Yine uygulanan ülkelerde kamu otoritelerinin taksi sistemini düzeltmesinin önünü açmakta ve nihayetinde taksilerin hizmet kalitesinin artmasını da sağlamıştır. İnsanlara, araçlarını evlerinde bırakarak da bir yerlere gitme özgürlüğü sunmuştur. Bireysel araç kullanımını değil, araç paylaşımını teşvik ettiği için büyükşehirlerdeki karbon emisyonunun düşmesine katkıda bulunmuştur. Bu özellikleri sayesinde de tüm dünyada yeşil dönüşümün ve paylaşım ekonomisinin en önemli unsuru haline gelmiştir.”     

KÜRESEL kriz ve savaşların gölgesinde geçen 2023 yılının en önemli dönüm noktalarından biri şüphesiz yapay zekânın artık günlük hayatta da kullanılabilmesi ve insanların hayatlarını kolaylaştırması oldu. OpenAI tarafından geliştirilen ChatGPT, Google tarafından geliştirilen Bard gibi “üretken” yapay zekâ uygulamaları sayesinde bu teknoloji daha önce hiç olmadığı kadar günlük hayatımızın parçası haline geldi. Okul ödevlerinden mühendislik projelerine, sosyal medya gönderilerinden anında dil çeviri hizmetine kadar her şeyde yapay zekâdan destek almaya başladık. Hızla gelişen teknolojiye otomobil üreticileri de kayıtsız kalmadı ve yapay zekâyı araçlarına entegre edecek yollar aramaya başladı.

Otomotiv üreticilerinin çalışmaları ve ChatGPT gibi firmalarla yaptığı işbirlikleri neticesinde üretken yapay zekâ uygulamalarının 2024’ün ortalarından itibaren artık otomobillerde de yaygın olarak kullanılmaya başlayacağı kesinleşti. DS, Mercedes-Benz, Skoda ve Volkswagen gibi markalar yapay zekâyla planlarını açıkladı. Buna göre, otomobillerde yapay zekâ ilk olarak “sesli asistan” aracılığıyla kullanılacak. Mevcut sesli asistanların yerini adeta “sizinle konuşan ve sizi anlayan bir araba” deneyimi veren kişisel asistanlar alacak.

VW STANDART HALE GETİRİYOR

ChatGPT’yi standart olarak sunacağını açıklayan ilk üretici ise Volkwagen. Alman marka, Las Vegas’taki tüketici elektroniği fuarı CES 2024’te ChatGPT’yi 2024’ün ikinci çeyreği itibarıyla Volkswagen araçların bir parçası haline getireceğini açıkladı. Yapay zekâ asistanı, markanın ID.7, ID.4, ID.5 ve ID.3 gibi elektrikli araç serisinin yanı sıra yeni Tiguan, Passat ve Golf modelinde de kullanılacak. Volkswagen araçlardaki yapay zekâ destekli asistan ile konuşmaları zenginleştirme, soruları netleştirme, sezgisel bir dille etkileşim kurma, araca özel bilgiler alma gibi örnekler sunacak.

İNSAN GİBİ KONUŞACAK

Stellantis çatısı altındaki DS Automobiles de yapay zekâyı araçlarına entegre etmeye başlayacağını duyuran markalardan. IRIS isimli mevcut ses tanıma sistemine ChatGPT’yi entegre edecek marka, kullanıcı ile sistem arasında yolculuk sırasında gelişen sohbetin tümüyle doğal ve sorunsuz bir iletişim sunmasını sağlayacak. Asistanın sesinin ve konuşmasının ise tümüyle ‘insani’ olması bekleniyor. Marka sistemin ilk olarak DS 3, DS 4, DS 7 ve DS 9 modellerinde; İtalya, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık ve İspanya’da satılacak otomobillere entegre edileceğini bildirdi.

BABA mesleğini devralan Ünal Ünaldı tarafından 2009 yılında İstanbul’da kurulan RS Servis aradan geçen 15 yılda otomotiv sektöründe 360 derece hizmet veren ve bünyesinde 9 farklı şirket barındıran dev bir otomotiv grubu haline geldi. RS markasıyla onarımda RS Servis, ikinci el araç analizinde RS Oto Ekspertiz, boyasız göçük düzeltmede RS Boyasız Onarım ve sigorta sektörü çözümlerinde RS Assurance şirketleriyle çalışmalarını sürdüren grup; Tur Assist, Garantili Oto Servis, Oto Konfor ve Met Teknik Akademi markalarıyla da satış sonrasında hizmet alanını genişletti. RS Otomotiv Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ünal Ünaldı, kuruldukları ilk günden bu yana parça değişimi yerine “önce onarım” felsefesiyle hareket ettiklerini belirterek, “2023 yılında 300 bin parça onararak Türkiye ekonomisine toplamda 3 milyar liralık tasarruf sağladık” bilgisini verdi.

Geçtiğimiz hafta İstanbul Maltepe’de bulunan RS Otomotiv Grubu merkezinde bir araya geldiğimiz Ünaldı, 15’inci yıllarında Türkiye’nin 60 ilinde 71 noktada olduklarını belirtti. Sadece sigorta poliçeleri kapsamında araç onaran bir kuruluş olmadıklarının altını çizen Ünaldı, nihai tüketicinin de tüm ihtiyaçlarını karşıladıklarını, sektöre eğitimli eleman kazandırdıklarını ve bu yetişmiş elemanların farklı markaların Türkiye’nin dört bir yanındaki servislerinde görev yaptığını anlattı.

Ünal Ünaldı

‘SEKTÖRÜN ONARIM TEDARİKÇİSİYİZ’

Ünaldı, şöyle konuştu: “Sektörün en büyük sorunlarından birisi yetişmiş eleman sayısının az olması. Sektörde artık kaporta-boya ustası yetişmiyor, var olanlar da emekliye ayrılıyor. Şu anda herkes birbirinden kaportacı transfer etmeye çalışıyor. Bu kapsamda 2022’de Met Teknik Akademi’yi bünyemize kattık ve geçen yıl ciddi yatırımlar yaptık. Şimdi elektrikli araçların tamiri dahil boyasız göçük düzeltme, kaporta gibi birçok kritik alanda sektöre teknisyenler yetiştiriyoruz. Bu teknisyenler yalnızca RS noktalarında çalışmakla kalmıyor. Renault, Ford, Volkswagen gibi markaların servis elemanlarını da yerleştirip araçların onarımlarını orada yapıyoruz. Dolayısıyla otomotiv sektörünün boyasız onarım tedarikçisi olduk.”

ELEKTRİKLİ ARAÇ SATIŞINA BAŞLAYABİLİR

Hedeflerinin servis noktalarını 81 ile yaymak olduğunu söyleyerek sözlerine devam eden Ünaldı, “2024 yılında tüm eğitim, bilgi birikimi ve tecrübemizi özel servislerle paylaşacağız. Ülkemizde elektrikli araçların sayısı hızla artıyor. Bu sene özellikle elektrikli araç servis anlaşmalarıyla da önemli atılımlar yapmayı hedefliyoruz. Elektrikli araçlarda dünya devi bir markayla anlaştık yakında duyurusunu yapacağız. Diğer yandan, RS Mobility ismiyle bir şirket daha kurduk. Elektrikli araçlarla ilgili bayilik, satış ve servis olmak üzere tüm hizmetlerimizi RS Mobility çatısı altında toplayacağız” diye konuştu.

Ellerinde 2023 yılından araç stoku kalan bazı markalar, ocak ayında hem 2023 model hem de 2024 model yılına ait sıfır araçların satışına devam ederken, 2024 model yılı zamlarını da fiyatlara yansıtmaya başladı. Açıklanan güncel fiyatlara göre, sıfır kilometre otomobiller yeni yıla yüzde 2 ila yüzde 4 arasında değişen fiyat artışlarıyla girdi. 2024 model yılları fiyatları belli olan tüm modeller dikkate alındığında ise ortalama fiyat artışı yüzde 3.3 olarak gerçekleşti.

8 MARKADA ARTIŞ

Otomotiv veri şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, ocak ortası itibarıyla Türkiye’de satış yapan 50’ye yakın markadan 8 tanesinin 2023 modellerin yanında 2024 model yılına ait araçların satışına da başladığını belirterek, “Birçok marka 2023 model araçlara ocak ayında zam yaparken, 8 marka 2024 model yılına ait araçları da satışa çıkardı. Böylece 2024 model yılı geçişinde fiyatların ne kadar artacağı da belli oldu. Tabi ki Kızıldeniz’de yaşanan sorunlar ve küresel tedarik zincirindeki aksamalar nedeniyle bazı markaların 2024 model yılı araçlarını getirmesi gecikebilir. Otomotiv sektörü 2024 yılına hem üreticiler hem de tüketiciler açısından ‘bekle-gör’ diyerek girdi. ÖTV matrahlarının güncellenmesi, sıfır araçta talebin yavaşlamasıyla ‘fiyatlarda belki bir fırsat yakalarım’ gibi iki önemli beklenti var. Ocak sonu ve şubat başından itibaren tablo daha da netleşecektir” diye konuştu.

Hüsamettin Yalçın

ENGELLİ İHTİYACI

Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Eroldu ise ocak ayında tüketici talebinin kaldığı yerden devam ettiğini söyleyerek, “Yılın ilk ayları genelde ÖTV muafiyetli araçlara olan talebin arttığı, engellilerin 1 Ocak itibarıyla geçerli olan yeni üst limitler çerçevesinde ihtiyaçlarını karşıladığı aylardır. Bunun da etkisiyle yılın ilk günlerinde pazarda bir talep düşüşü gözlemlemedik” ifadelerini kullandı. Bu arada, engellilerin 1 Ocak 2024 itibarıyla ÖTV muafiyetli alacağı sıfır araç limiti 1 milyon 591 bin 255 TL’ye yükselmişti.

Bundan üç dört sene öncesine kadar Türkiye otomotiv pazarında varlık göstermeyen Çinliler, otomotivdeki elektrikli araç dönüşümünün de etkisiyle özellikle 2023 yılında adeta patlama yaptı. Geçen yıl Türkiye pazarına yeni marka ve modellerle giren Çinli üreticiler toplamda 59 bin 214 adet otomobil ve hafif ticari araç satışı gerçekleştirerek pazar paylarını yüzde 4.8’e çıkardı. Çinlilerin benzerlerine göre çok daha yüksek donanımdaki araçları uygun fiyatla satışa çıkarması pazarda dengeleri alt üst etmeye başlarken, Ticaret Bakanlığı hem dış ticaret dengesini korumak hem de olası tüketici mağduriyetlerinin önüne geçmek üzere elektrikli araçların ithalatını zorlaştırıcı tedbirleri devreye soktu. Bu noktada tartışmalar sürerken Türkiye’de üretim yapan 13 markayı temsil eden Otomotiv Sanayii Derneği’nin Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Eroldu’dan dikkat çeken bir çıkış geldi.

‘ELLERİNİ TAŞIN ALTINA KOYMALILAR’

Geçen yıl Çin’den ithal edilen araçların yalnızca yüzde 20’sinin elektrikli olduğunu belirten Eroldu, buna karşılık içten yanmalı araçların payının yüzde 78’e ulaştığını belirterek, “2023 yılının 11 ayında Çin’e 21 milyon dolarlık otomotiv parçası ihraç etmişiz ancak 2.2 milyar dolarlık otomobil ve otomotiv parçası almışız. Yalnızca elektrikli araçlara yapılan uygulamalarla Çin ithalatının ticarete verdiği hasarı tamir etmek mümkün olmayacak. Benzer bir uygulama içten yanmalılar için de olmalı. Biz rekabete ve Çinlilere karşı değiliz ancak yatırım yapmadan pazarı Çinlilere bırakmayı doğru bulmuyoruz. Yalnızca ithalatla Türkiye pazarının kaybedilmesi doğru değil. Bizler nasıl otomotiv sanayi üyeleri olarak taşın altına elimizi koyduysak onların da koyuyor olması lazım. Çinlilerin Türkiye’nin bir parçası olması teknoloji transferi ve tedarik sanayi açısından bizi de geliştirecektir” dedi.

YERLİNİN PAYI YÜZDE 37

2023 yılında 1.2 milyon adedin üzerinde satışla rekor kıran otomotiv pazarında yerli araçların payının azaldığına da dikkat çeken Eroldu, “Uzun yıllar sonra bu dış ticaret dengesinde otomotiv sektörü eksi vermeye başladı ve 11’inci ay sonuçlarına göre 1.3 milyar dolarlık eksi yaratan bir sektör durumundayız. Toplam pazar içerisinde yerli araçların payı yüzde 45’ten yüzde 37’ye geriledi” bilgisini verdi. OSD, geçtiğimiz hafta İstanbul’da düzenlenen basın toplantısı kapsamında 2023 yılına ait üretim, ihracat ve pazar verilerini de açıkladı. Buna göre, otomotiv üretimi 2022 yılına göre yüzde 9 artarak 1 milyon 468 bin 393 adet olurken, traktör üretimiyle birlikte toplam üretim 1 milyon 525 bin 963 adede ulaştı. Otomotiv ihracatı ise adet bazında bir önceki yıla göre yüzde 5 artarak 1 milyon 18 bin 247 adet olarak gerçekleşti.

TÜRKİYE’DE ORTALAMA OTOMOBİL YAŞI 14

-Trafikte araçların yaş grubu ve çevreye verdiği zarar konusunda da bir çalışma yaptıklarını belirten OSD Başkanı Eroldu, 2022 itibarıyla yollardaki 20 milyon adet aracın yüzde 56’sının 13 yaş ve altında, yüzde 44’ünün 13 yaş ve üzerinde olduğunu kaydetti. “Türkiye’deki ortalama otomobil yaşı 14, hafif ticari araç yaşının 13.5, ağır ticari araç yaşının 17.2 ve traktör yaşının 24.4” diyen Eroldu, şu bilgileri verdi: “20 milyon aracın yüzde 44’ünü oluşturan 13 yaştan büyük araçlar toplam kirliliğin neredeyse yüzde 80-90’ını oluşturuyorlar. Geri kalan yüzde 56’lık kısım ise tahminen yüzde 10’unu oluşturuyor. Yani Türkiye’nin önemli sorunlarından bir tanesi de bu. Türkiye’de yürüyen 13 yaştan büyük araçların yarattığı çevre kirliliği çok büyük seviyede.”

AKARYAKITIN litresine gelen ÖTV zammı, yüzde 58.46 oranında artan MTV tutarları, kasko ve sigortadaki güncel tarifelerin netleşmesiyle birlikte 2024 yılında otomobil kullanmanın maliyeti de az çok belli oldu. Biz de en düşük maliyetleri ortaya çıkarmak üzere; bu sene toplamda 15 bin kilometre yol yapacak, 35 yaşlarında, İstanbul’da yaşayan ve sigorta risk primi düşük bir sürücü üzerinden hesaplamalar yaptık. 

Buna göre, küçük ve orta sınıfta benzinli bir otomobilin kontağını çevirmenin bu yılki maliyeti sigorta, kasko, MTV ve yakıt gibi gider kalemleri hesaba katıldığında en az 54 bin TL’yi bulacak. Aynı sürücü elektrikli veya hibrit bir otomobil tercih ederse yakıt giderlerini önemli oranda düşürecek ancak bu kez de MTV ve kasko fiyatları nedeniyle yakıtta elde ettiği avantajı neredeyse kaybedecek.

EGEA’NIN MALİYETİ

Türkiye’nin en çok satan otomobili Fiat Egea’nın (1.4 Fire 95 HP Easy) MTV’si 2024 yılında 7 bin 26 TL. Otomobilin taban fiyattan kasko tutarı 8 bin 200 TL, en düşük sigorta tutarı 8 bin 153 TL olarak hesaplanırken, yılda 15 bin km yol yaptığı göz önüne alındığında yakıt masrafı 35 bin 880 TL’ye ulaşıyor. Böylece Fiat Egea için ortaya yıllık 59 bin 259 TL gibi bir fatura çıkıyor. Aynı koşullarda Bursa’da üretilen Renault Clio’nun (1.0 tce x-tronic 90 HP) yıllık kullanım gideri 54 bin 155 TL’yi bulurken, C-SUV segmentindeki Volkswagen Tiguan için 2024 yılında en az 65 bin 659 TL bütçe ayırmak gerekiyor.

HİBRİTİN DEPOSU 25 BİNE DOLUYOR

Şehir içinde yakıt maliyetini düşürmenin önemli yollarından birisi hibrit motorlu otomobilleri tercih etmek. Ancak, bu otomobiller yüksek motor hacmine sahip oldukları için MTV açısından dezavantajlı olabiliyor. Aynı koşullarda Toyota Corolla Hybrid kullanmanın yıllık yakıt maliyeti 24 bin 840 TL olarak hesaplanıyor. Bu otomobilin MTV’si için 12 bin 413 TL, kaskosu için taban fiyattan 11 bin 600 TL ve sigortası için 8 bin 153 TL bütçe ayırmak gerekiyor. Tüm kalemler toplandığında 2024 yılında Toyota Corolla Hybrid’i kullanmanın yıllık maliyeti 57 bin TL’lere kadar ulaşıyor.

TOGG İÇİN FATURA EN AZ 44 BİN TL

Satışların 967 bin 342 adedini binek otomobiller, 265 bin 294 adedini hafif ticari araçlar oluşturdu. Geçen yılın son ayında ise otomotiv pazarı Aralık 2022’ye göre yüzde 37.7 oranında artarak 158 bin 653 adetle kapandı. 2023 yılında en çok satışı yapan marka 193 bin 622 adetle Fiat, en çok satılan otomobil modeli de 80 bin 768 adetle Fiat Egea Sedan oldu. Hafif ticari araç satışlarında ise 71 bin 44 adetle Ford markası zirveye yerleşti.

Ali Haydar Bozkurt

2024’TE NE OLACAK

Otomotiv pazarına ilişkin 2023 yılı verileri, Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) önceki gün düzenlediği Satış ve İletişim Ödülleri’nde paylaşıldı. Gecede konuşma yapan ODMD Yönetim Kurulu Başkanı Ali Haydar Bozkurt, “Ağır vasıtaların henüz açıklanmayan bilgilerini de dahil ettiğimizde, yaklaşık 1 milyon 285 bin toplam pazar büyüklüğünün oluştuğunu ifade edebiliriz. 2024 için şu anki fotoğrafa baktığımızda sektör olarak 2023 yılı kadar yüksek adetlerin yaşandığı bir pazar gerçekleşmeyeceğini tahmin ediyoruz” dedi.

SEKTÖRÜN İHRACATI 35 MİLYAR DOLAR

SANAYİ ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, “Otomotiv sektöründe ihracatımız 2023 yılında yüzde 13 arttı, 35 milyar dolar oldu” dedi. Kacır, dün Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile birlikte toplantı yaptı. Kacır, burada yaptığı açıklamada, “Otomotiv sektöründe ihracatımız 2023’te yüzde 13 arttı, 35 milyar dolar oldu. Sektörümüzü elektrikli ve akıllı araç devriminde güçlendirmeye gayret ediyoruz. Togg ile öncü bir adım attık. Diğer üretici markaların da yeni nesil otomobilleri Türkiye’de üretmesini destekliyoruz. Birlikte başaracağız” ifadelerini kullandı. 

2023 yılının tamamında sıfır otomobil fiyatları en çok satan segmentlerde (B,C ve D segmenti) yüzde 70’e yakın, ikinci el otomobil fiyatları yüzde 65 civarında arttı. Yılın ikinci yarısında, ÖTV matrah limitleri güncellenmediği için yüzde 45, 50, 60 ve 70’lik dilimler geçerliliğini yitirdi ve elektrikliler hariç Türkiye’de satılan tüm otomobillerden en az yüzde 80 ÖTV alındı. Bu zorlu satın alma koşullarına rağmen satışlar 1.2 milyon adede ulaşarak tarihi rekor kırdı. 2024 yılında ise beklentiler satışların 750-800 bin adet bandında gerçekleşerek “normal” seviyesine dönmesi.

İLK ADIM ÖTV OLABİLİR

Yılın ilk önemli gelişmesi ÖTV matrah limitlerinin güncellenerek fiyatların bir miktar düşmesi olabilir. Diğer yandan, 2024 tam anlamıyla elektrikli otomobillerin patladığı bir yıl olacak, beklentiler en az 100 bin adet elektrikli otomobilin satılacağı ve pazar paylarının yüzde 15’i zorlayacağı yönünde. Bu sene yeni bir otomobil almak isteyenleri ise en azından yılın ilk 6 ayı için zorlu günler bekliyor. Fiyatların 2023’te olduğu gibi her ay çok yüksek oranlarda artması beklenmiyor. Bu noktada belirleyici olan küresel maliyet artışları ve yurtiçinde döviz kurlarının seyri. Ancak, krediyle araç almak neredeyse imkânsız hale geldi. Tabi bu durum elinde nakdi olanlar için 2024 yılı içerisinde çeşitli fırsatlar yaratabilir.

Elektrikliler hariç satılan tüm otomobillerin yüzde 80 ötv dilimine girmesi nedeniyle matrah güncellemesi bekleniyor.

Yılın ilk altı ayında krediyle araç alımlarında imkânların sınırlı, maliyetlerin ise çok yüksek olacağı belirtiliyor.

İkinci el araç fiyatlarının normalleşmeye devam edeceği, sıfır araçlarla arasındaki fiyat farkının giderek daha da açılacağı öngörülüyor.

Elektrikli otomobil satışlarının bu sene iki kat artarak 100 bin adedi aşması ve pazardan yüzde 15 pay alması bekleniyor.

Geçen yıl rekor kıran satışların bu yıl yüzde 30 civarında azalarak 750-800 bin adet olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor.

Her yıl baş döndürücü bir hızla gelişen teknolojiler tüketici elektroniğine adapte edilerek hayatımızı kolaylaştırmaya devam ediyor. Aslında 2023 yılı küresel enflasyon, savaşlar ve tedarik parçalarında yaşanan krizler nedeniyle teknolojinin yayılımı açısından çok istenildiği gibi geçmedi ancak 2024’ün fragmanı niteliğindeydi. Yılın en çok konuşulan teknolojileri ise şüphesiz yapay zekâ etrafında şekillendi. OpenAI’nin ChatGPT’sini neredeyse duymayan kalmadı. Yine farklı yapay zekâ sitelerinin tasarımlar, ödevler, fotoğraflar ve senaryolar yapılması trend haline geldi. Özetle 2023’te teknolojiye donanımdan ziyade yazılım damga vurdu.

Enflasyonun tüketicilerdeki satın alma iştahını kesmesine tedarik krizi de eklenince birçok teknoloji devi 2024’te tüketicilerle buluşturmayı düşündüğü ürünlerin öngösterimini bu seneden yaptı.

İŞLER KARIŞIYOR

2024’te ise bizleri yine yapay zekânın başı çektiği teknolojik yenilikler bekliyor. Ancak durum biraz farklı çünkü başta Apple ve Samsung gibi teknoloji devleri olmak üzere işlemci üreten firmalar yapay zekayı ürünlerine daha çok entegre etmeye odaklandı. Hatta işler öyle bir hal alıyor ki cep telefonlarına alternatif olacak yapay zekâ kullanan yeni akıllı cihazlar geliyor. Diğer yandan katlanır saat ve akıllı telefonlar, sanal gerçeklik gözlükleri ve kuantum bilgisayarlar da 2024’te popüler olacak teknolojiler arasında yer alıyor. İşte 2024’te hayatımızı değiştirebilecek tüketici elektroniği ürünleri:

GÖZÜMÜZ SANAL ALEME AÇILIYOR

-KARMA gerçeklik gözlükleri uzun süredir hayatımızda ancak şarjlarının çabuk bitmesi ve kolay kullanıma sahip olmamaları nedeniyle bir türlü istenilen yaygınlığa ulaşamıyor. Bu noktada, Meta’nın (eski adıyla Facebook) karma gerçeklik gözlüğü Quest 3, 2023 yılının son aylarında güçlü performansı ve kullanım kolaylığıyla kullanıcıları heyecanlandırdı. Ancak, şüphesiz teknoloji meraklılarının 2024’e damgasını vurmasını beklediği ürün Apple Vision Pro olacak. Şubat 2024’te muhtemelen 3 bin 499 dolar fiyatla satışa çıkması beklenen bu karma gerçeklik gözlüğü, dış dünyadan sizi koparmadan adeta güneş gözlüğü gibi kullanılabilecek. Birçok Apple uygulamasının kullanımına olanak sağlayacak, Apple telefon veya bilgisayarlar entegre çalışabilecek gözlükte dahili bir hoparlör de bulunacak ve oyun deneyimi de sunacak.

İki farklı gövde tipiyle satışa çıkarılan E-Doblo’da 100 kW gücünde elektrikli motor ve 50 kWh batarya kapasitesi bulunuyor ve karma kullanımda 280 km’nin üzerinde sürüş menzili sunuyor. Maxi seçeneğinde 7 kişiye kadar oturma kapasitesi sunulurken, yük taşımacılığına yönelik Cargo Maxi’de 4 metreküpe yakın hacim ve 750 kg istiap haddi bulunuyor. Orta ticari araç segmentindeki E-Scudo ise 75 kWh kapasiteli bataryadan beslenen, 100 kW güç ve 260 Nm tork üreten elektrik motoru ile birleşik 330 kilometre ve şehir içinde 420 kilometreye varan menzil sağlıyor. E-Scudo’nun bataryası hızlı sarj ile yüzde 80 doluluğa 45 dakikada ulaşabiliyor.

Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan FIAT Marka Direktörü Altan Aytaç, “Hafif ticari araç segmentindeki başarımızı ve istikrarımızı elektrikli araçlarla desteklemek, FIAT Professional markasının sürdürülebilirlik vizyonu açısından değerli bir adım. Markanın elektrikli araç yolculuğundaki iki önemli modeli olan Doblò ve Scudo ile yüzde yüz elektrikli sürüş keyfini, tüketici dostu teknolojilerle bir araya getirerek ticari araç kullanıcılarına daha ekonomik ve çevreci alternatifler sunacağız” ifadelerini kullandı.

TİCARET Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde tüketici mağduriyetlerinin önüne geçmek üzere elektrikli araç ithalatına yeni şartlar getirmişti. 29 Aralık 2023 itibarıyla geçerli olacak uygulamaya göre, AB ve STA ülkeleri dışında kalan Çin, Japonya, Meksika ve G. Afrika gibi ülkelerden gerçekleştirilecek elektrikli araç ithalatında; 7 bölgede 20 servisin bizzat açılması, en az 40 personele sahip Türkçe çağrı merkezi hizmetinin verilmesi, Türkiye’de temsilci bulundurma gibi şartlar aranacaktı. Mevcut ithalatçıları da etkileyen yeni tebliğin devreye alınmasına üç haftadan kısa bir süre kalırken, özellikle Çin’den gelecek yüzlerce elektrikli otomobil aylarca sınırda bekleme riskiyle karşı karşıya.

EN ZORLU SINAV SERVİS

Çünkü, yeni tebliğte yer alan şartların hepsi karşılanmazsa ‘izin belgesi’ alınamayacak ve elektrik otomobiller gümrüklerden geçemeyecek. Mevcut ithalatçıların önünde çözülmesi gereken en büyük sorun 7 bölgede 20 servisin bizzat kurulması. Bu, ithalatçılar için kalan üç haftada bitirilmesi zor bir görev. Çünkü MG markasını getiren Doğan Trend Otomotiv ve BYD markasını getiren ALJ Türkiye gibi büyük distribütörler dahil Türkiye’de kendisine ait 20 servisi bulunan yapılanma neredeyse yok. Genelde servis ağları bayilik sistemi üzerinden genişletilirken, distribütörler sürenin geçiş dönemi çok kısa olduğunu belirtiyor.

‘YETİŞTİRMEYE ÇALIŞIYORUZ’

Konuyla ilgili olarak, “Tebliğin planlandığı gibi uygulanması halinde, ithal elektrikli araçların sınırda birkaç ay beklemesi gibi bir risk var mı?” sorusunu yönelttiğim Doğan Trend Otomotiv CEO’su Kağan Dağtekin, “Evet böyle bir risk var ama o noktaya gelmemek için gerekli tedbirleri almaya ve yetiştirmeye çalışıyoruz” yanıtını verdi.

Kağan Dağtekin

Benzer bir açıklama BYD Türkiye Genel Müdürü İsmail Ergun tarafından da yapıldı. Ergun, Bloomberg’e yaptığı açıklamada, şu ifadeleri kullandı: “Tebliğde yer alan 1 aylık geçiş sürecinin yetersiz olduğunu görüyoruz. Bu nedenle daha uzun bir geçiş süresi tanımlanması faydalı olacaktır. Sürenin uzatılmaması durumunda ithalatı gerçekleşen araçların gümrükte aylarca bekletilmesi, ülke ekonomisine de zarar verecektir.”

İsmail Ergun

Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği’nin (ACEA) açıkladığı üçüncü çeyrek raporuna göre, Ocak-Eylül 2023 döneminde dünya genelinde binek otomobil satışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artarak 52.9 milyon adede ulaştı. Aynı dönemde, EFTA ve Birleşik Krallık dahil Avrupa pazarı yüzde 20.4 büyürken, ABD pazarı yüzde 15.5, Japonya pazarı yüzde 17.8 büyüdü. Türkiye ise yüzde 67.1’lik büyüme oranıyla dünyayı solladı. Satışlarını en çok arttıran diğer ülkeler yüzde 56.3 ile Ukrayna ve yüzde 45.2 ile Rusya oldu. Avrupa’da ise Belçika yüzde 32.4 artışla ilk sırada yer aldı.

TOPARLANMA DÖNEMİ

ACEA verilerine göre, Avrupa genelinde binek otomobil satışları üçüncü çeyrekte geçtiğimiz yıla göre 20.4 artarak 11.4 milyon adede ulaştı. Kuzey Amerika pazarında satışlar yüzde 15.5 artarak 10.9 milyon adede çıkarken, Güney Amerika pazarı 2 milyon adetle yerinde saydı. Asya pazarı ise yüzde 3.5 artarak 25.8 milyon adede çıktı. Bu dönemde, Asya’nın ve dünyanın en büyük binek otomobil pazarı Çin’de satışlar geçen yılın Ocak-Eylül dönemine göre sadece yüzde 0.2 artarak 15.6 milyon adet olarak kayıtlara geçti. Raporda, 2023 yılında dünya otomotiv pazarının üretim ve satışta toparlanma yaşadığının altı çizilirken, özellikle son çeyrekte toparlanmanın daha da belirginleşeceği kaydedildi. 

AB’NİN İTHAL ETTİĞİ 2 OTODAN 1’İ ÇİNLİ

RAPORDA öne çıkan bir diğer önemli detay AB’ye ihracatta uzun süredir Türkiye’yi geride bırakan Çin’in performansı oldu. Buna göre, Ocak-Eylül 2023’te AB’nin ithal ettiği binek otomobillerin yüzde 50.7’sini (473 bin 20 adet) Çin menşeli otomobiller oluştururken, ikinci sıradaki Türkiye’nin payı yüzde 20.8 (366 bin 804) olarak gerçekleşti.

Hürriyet’in Tesla’ya yakın çevrelerden edindiği bilgilere göre, şirket yetkili servis ve ‘Supercharger’ isimli hızlı şarj ağını büyütmek üzere yatırımlarını hızlandırdı. Servis ağını genişletmek için Ankara, İzmir, Antalya ve İstanbul’da aktif olarak lokasyon arayan marka, İstanbul-İzmir otoyolu üzerinde 48 adet yeni Supercharger kuracak. Bununla birlikte, şu anda 10 adet olan mobil servis araçlarının sayısı Karadeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu’ya hızlı hizmet verilmesi için önümüzdeki aylarda 20’ye çıkarılacak. Tesla’nın şu anda Edirne, İstanbul, Bolu ve Ankara’yı birbirine bağlayan 30 adet Supercharger’ı ve İstanbul’da yer alan iki adet yetkili servisi bulunuyor. Ayrıca, Bosch Car Service ve Euromaster anlaşmalarıyla servis ağı büyütülmeye çalışılıyor. Yeni yatırımlarla birlikte, Türkiye’deki toplam Supercharger sayısının 78 adede çıkarılması planlanırken,  Ankara, İzmir ve Antalya gibi illerde de yetkili servislerin hizmete başlaması bekleniyor.

KEMAL GEÇER DÖNEMİ BİTTİ

TESLA Türkiye Genel Müdürü Kemal Geçer geçtiğimiz günlerde görevden ayrılmıştı. Şirketten yapılan açıklamada, “Kemal, Tesla’nın Türkiye’deki satış ve servis operasyonlarını başlatmak ve kurmak amacıyla 2 yıl önce Tesla’ya katıldı. Katılımından bu yana, kuruluşumuzun oluşumunu başarıyla sağladık ve satış, servis ve teslimat işlevlerini oluşturarak Nisan ayında sipariş almaya ve Mayıs 2023’te teslimatlara başlamamıza olanak tanıdı. Kısa sürede Türkiye’de önemli bir başarı elde ettik ve 13 bin adetten fazla araç teslim ettik. Kemal artık yeni işlere odaklanacak” denildi.

Otomotiv devi Renault, elektrikli araç dönüşümü kapsamında dünyadaki oyun planını değiştirdi. Yeni planda Türkiye’nin üstlendiği rol; hibrit ve içten yanmalı motorlarla çoğunluğu SUV yeni modellerin üretilmesi ve bu modellerin Avrupa’nın dışında 50 potansiyel ülkeye de ihraç edilmesi oldu. Böylece, Bursa’daki Oyak Renault fabrikası hem Avrupa hem de dünyanın diğer noktalarına ihracat yapan bir merkez haline gelecek. Bu doğrultuda, Oyak Renault fabrikasında 2027 yılına kadar 4 yeni Renault modeli üretilecek. Bu modellerden 3 tanesi B ve C SUV segmentinde yer alacak. SUV ailesinin ilki olan yeni Duster, hibrit motor seçeneğiyle ve ‘Renault’ logosuyla 2024 yılının ikinci yarısında Türkiye’de satışa sunulacak. Renault Group bu kapsamda, Türkiye’deki güçlü iş ortağı OYAK ile 400 milyon Euro’nun üzerine yatırım planlıyor.

YERLİ ÜRETİM VURGUSU

Dev yatırımlar, dün Renault CEO’su Fabrice Cambolive’nin de katılımıyla İstanbul’da düzenlenen toplantıda açıklandı. Otomotiv gazetecilerinin sorularını da yanıtlayan Cambolive, “Avrupa’da hibrit motorlu otomobil pazarında büyüme potansiyeli çok fazla. Bu, Türkiye’nin gelecek yıllarda hibrit üretimi konusunda büyük bir avantaja sahip olacağı anlamına geliyor. Türkiye’de ürettiğimiz her modeli artık sadece Avrupa’ya değil, farklı pazarlara da göndereceğiz. Burada lider olmak için yerli üretim gerektiğini de biliyoruz. Bursa’yı bu yüzden seçtik ve ihracat merkezi olarak da burayı öne çıkaracağız” dedi. Cambolive, Türkiye’den Ortadoğu, Afrika, Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) gibi ülkeleri kapsayan 50 potansiyel ülkeye ihracat yapabileceklerini söyledi.

Jan Ptacek - Fabrice Cambolive - Dr. Berk Çağdaş - Thierry Charvet

YENİ PLATFORM YOLDA

Renault Group Türkiye CEO’su Jan Ptacek ise Bursa’da devreye alınacak yeni platformla ilgili önemli bilgiler verdi. Yenilenecek hibrit motorun da 2025 yılından itibaren yerelleştirilerek Oyak Renault’da üretileceğini açıklayan Ptacek, “Renault Group’un yeni modüler platformunun 2026 yılına kadar Bursa fabrikamızda devreye alınmasıyla, bir adım daha ileriye gidiyoruz. Esnek ve son derece verimli olan bu platform, çok çeşitli güç aktarma mekanizması teknolojilerini barındırıyor. Toplam uzunluğu 4 ile 5 metre arasında değişen araç yelpazesi, 2.6’dan neredeyse 3 metreye kadar dört farklı dingil mesafesi uzunluğu olanağı sunuyor” açıklamasında bulundu.

Toplantıda verilen bilgilere göre, her yeni yerelleştirilmiş modelde bir hibrit motor seçeneği de sunulacak. 2027 yılında Türkiye’deki elektrikli araç satışları ise toplam Renault satışlarının 3’te 1’ini oluşturacak.

Otomotivde yıllardır bir eşik olarak görülen ancak bir türlü ulaşılamayan 1 milyon adetlik satış rakamına henüz yıl bitmeden ulaşıldı. Tarihi rekora giden yolda; pandemi döneminden bu yana biriken talep, sıfır araçların yatırım aracı olarak görülmesi, enflasyon, kur ve küresel maliyet artışları nedeniyle alımını erkene çeken tüketiciler etkili oldu. Yılın son çeyreğinde ise talebi markaların uyguladığı kampanyalar, alımını erteleyen tüketiciler ve filolar sırtladı. Ancak, 1 milyon adetlik satışın sürdürülebilir olması beklenmiyor. Pazardaki talebin karşılanması, artan sıfır araç fiyatları ve krediye erişimin sınırlı olması nedeniyle 2024 yılında satışların 700-750 bin adet bandında gerçekleşmesi bekleniyor.

YÜZDE 60 BÜYÜDÜ

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği’nin (ODMD) açıkladığı Ocak-Kasım 2023 ayı verilerine göre, otomobil ve hafif ticari araç toplam pazarı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 60.8 oranında artarak 1 milyon 73 bin 982 adede ulaştı.

Aynı dönemde otomobil satışları yüzde 66.2 oranında artarak 840 bin 925 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 43.7 artarak 233 bin 57 adede çıktı.
Satışlar kasımda hız kesmedi. Geçtiğimiz ay pazar yüzde 39.8 büyüyerek 115 bin 40 adet oldu. Bu dönemde otomobil satışları bir önceki yılın kasım ayına göre yüzde 54.4 artarak 91 bin 424 adet olurken, hafif ticari araç pazarı yüzde 2.3 artarak 23 bin 616 adedi buldu. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı 10 yıllık kasım ayı ortalama satışlara göre yüzde 42.6 arttı.

EGEA AÇIK ARA LİDER

11 aylık dönemde en çok satan ilk 5 otomotiv markası sırasıyla Fiat, Renault, Ford, Volkswagen ve Peugeot oldu. Premium sınıfta ise liderliği 29 bin 187 adede ulaşan Mercedes Benz sürdürdü. Yalnızca kasım ayına bakıldığında Renault’un en yakın rakibi Fiat’ı geride bıraktığı görüldü. Ocak-Kasım 2023 döneminde en çok satılan otomobil modeli ise 75 bin 299 adetle Fiat Egea Sedan olurken, bu modeli 50 bin 99 adetle Renault Clio, 36 bin 359 adetle Fiat Egea Cross, 28 bin 828 adetle Renault Megane Sedan ve 24 bin 612 adetle Toyota Corolla takip etti.

TOGG, TESLA'YI SOLLADI

İşte 7 soruda elektrikli araç ithalatında yeni dönem:

1- Avrupalı bir markanın Çin’de üreterek Türkiye’ye getirdiği elektrikli araç hangi kapsamda sayılacak?

Araç, Çin’de üretildiği yani Çin menşeli olduğu için yeni tebliğ kapsamında değerlendirilecek ve ‘İzin Belgesi’ aranacak. Örneğin; Dacia markası Spring’i getirdiği için 7 bölgede 20 servisi bizzat bulundurmak zorunda.

2- Servis ağı olan ithalatçı istisna alacak mı?

Alamayacak. Kendi kurmadığı servis ağından yararlanan ithalatçılar, ‘İzin Belgesi’ alabilmek için 7 bölgede en az 20 servis kurmak durumunda kalacak.

3-Şu anda ithalat yapan ama şartları sağlamayan markalar 29 Aralık 2023 itibarıyla şartları sağlamazsa  ithalat yapamayacak mı?

Evet yapamayacak. 30 gün içerisinde şartları yerine getiremeyen ve bu nedenle ‘İzin Belgesi’ alamayan firmalar, şu anda bu araçların ithalatçısı olsa bile şartları sağlaması gerekecek. 

4- Servisi ithalatçının kendisi ya da bayinin kurması fark eder mi?

TÜRKİYE’de motosiklet pazarı tarihi bir yıl yaşıyor. Ülke tarihinde ilk kez geçtiğimiz eylül ayında otomobilden çok motosiklet satılırken, ekim ayında fark iyice açıldı. Motosiklet Endüstrisi Derneği’nden (MOTED) derlediğimiz verilere göre, ocak-ekim döneminde satılan motosiklet sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre tam yüzde 148.4 oranında artarak 813 bin 520 adede ulaştı. Aynı dönemde, binek otomobil satışları 749 bin 501 adette kaldı. Motosiklete olan talep öylesine arttı ki, geçtiğimiz yıl 415 bin 544 adetle kırılan tarihi rekora bu yılın ilk altı ayında ulaşıldı. Pazarın 1 milyon adedin biraz altında kapanabileceğini belirten sektör temsilcileri, daha önce benzeri görülmemiş motosiklet talebindeki en büyük sebebi otomobilin satın alma ve yürütme maliyetlerinin ulaşılamaz seviyelere çıkması olarak gösteriyor.

SATIŞLARIN YARISI 50 CC VE ELEKTRİKLİ

Yılın ilk 10 aylık dönemindeki satışlarda otomobil ehliyetiyle (B sınıfı) kullanılabilen 50 cc’ler ile elektrikli motosikletlerin pazar payı yüzde 49.35 ile tarihi seviyeyi gördü. Bu dönemde, 50 cc gücündeki motosikletler 263 bin 219 adetle pazarın yüzde 32’sini oluştururken, toplam satışların yüzde 17’sine denk gelen 138 bin 291 adet elektrikli motosiklet satışı gerçekleşti. Bu rakamlarla elektrikli motosikletlerdeki büyüme oranı geçtiğimiz yıla göre yüzde 270 gibi rekor oranda arttı. 2022 yılında yalnızca 37 bin adet elektrikli motosiklet satılırken, 50 cc’lerin satış adedi 133 bin adet olarak kaydedilmişti.

ORTA GELİRLİLER OTOMOBİLDEN İNDİ

Pazarla ilgili görüşlerini aldığımız Honda Türkiye Kıdemli Genel Müdür Yardımcısı Bülent Kılıçer, “Motosiklet pazarı tarihte olmadığı kadar büyüdü ve büyümeye devam ediyor. 2022 yılından evvel rekor satışları son olarak 2006 yılında görmüştük, pazar o dönem 373 bin adetlere kadar çıkmıştı. Pandemi öncesinde ise 150 bin adedin biraz üzerinde seyrediyordu. Artan talebin birçok nedeni var ancak bizce en önemli neden otomobil fiyatlarının ulaştığı seviye. Özellikle orta kesim mobilite ihtiyaçlarını karşılayabilmek için otomobil alamayınca motosiklete geçti. İkincisi ise yürütme maliyetleri ki bugün bir otomobilin yakıt, bakım gibi giderleri 2-3 katına çıktı. Diğer bir neden ise Türkiye’nin motosiklete bakış açısının değişmesi. Türk toplumu motosikleti de artık sosyal bir araç olarak kabul etti” dedi. Kılıçer, 2023 yılının tamamında motosiklet pazarının 1 milyon adedin biraz altında kapanacağını belirtti.

30 BİN LİRAYA DA VAR 1.5 MİLYON LİRAYA DA

YURT genelinde hava sıcaklıkları bu sene beklenenden daha erken 7 derecenin altına düşünce, yük ve yolcu taşıyan ticari araçlar için zorunlu kış lastiği uygulaması 1 Aralık’tan 25 Kasım’a çekilmişti. Ticari araç sürücüleri yapılan duyurunun ardından hızla servislerde lastik değişim işlemlerini tamamlamaya çalışırken, zorunluluğu bulunmayan otomobil sürücüleri de geçtiğimiz hafta sonu servislerin yolunu tuttu. Servislerdeki yoğunluk yol kenarlarına kadar taştı. Önceki yıllarda kış lastiği satın alan sürücüler maliyetler açısından şanslıydı. Çünkü, kış lastiği olanlar sadece lastik değişim parası ödeyerek kışa hazırlıklarını tamamlamış oldu. Yeni bir kış lastiği takımı alan sürücüleri ise geçtiğimiz yıla kıyasla yüzde 70’in üzerinde artan fiyatlar karşıladı.

GÜVENLİK İÇİN EN AZ 7 BİN TL

Türkiye’de en çok satılan lastik ebatı olan “205/55/R16” ölçüsünde, orta kalitede bir kış lastiğinin tanesi bu sene 1.700 TL’lerden başlarken, üst sınıf lastiklerde fiyat 3 bin 500 TL’lere kadar çıkıyor. Yani en çok tercih edilen ebatlarda bir takım lastik almak için sürücülerin bu sene yaklaşık 7 bin TL’yi gözden çıkarması gerekiyor. Üst sınıf kış lastiklerinde ise bir takımın fiyatı 15 bin TL bandını aşıyor. Piyasada tanesi 1000 TL’nin altında satılan kış lastikleri de var ancak gerek lastik servisleri gerekse uzmanlar, sürüş güvenliği açısından çoğunlu Çin menşeli olan bu lastikleri önermiyor.

SUV’LAR DAHA PAHALI

Son yılların popüler segmenti SUV gövde tipine sahip otomobillerde fiyatlar biraz daha yüksek. Buna göre, yine en çok satılan SUV lastik ebatlarından “215/60/17” ölçülerinde orta sınıf bir kış lastiğinin tanesi 2 bin 100 TL’lerden başlıyor, üst sınıflarda fiyatlar 4 bin 700 TL’lere kadar uzanıyor. Özetle bu sene kış lastiği takımı alacak SUV otomobil sahiplerinin 8 bin 400 TL ila 19 bin TL arasında değişen fiyatlar arasından seçim yapması gerekiyor.

Daha üst sınıftaki SUV otomobil lastiklerinde sürücülerin ödeyeceği tutar 20 bin TL’yi bile aşıyor. Öte yandan, hafif ticari araç sürücülerinin de bu sene bir takım lastik için en az 10 bin TL ödeme yapması gerekiyor.

BU YIL 4 ADET KIŞ LASTİĞİNİN FİYAT ARALIĞI ORTALAMA NE KADAR

Avrupa’nın en büyük ticari araç fuarlarından olan ve Fransa’nın Lyon şehrinde düzenlenen Solutrans’a, Türkiye’de üretilen ticari araçlar ile Türk treyler şirketleri çıkarma yaptı. 57 ülkeden 1000 katılımcının yer aldığı fuarın ilk günü olan 21 Kasım’da Ford Truck, tamamını Eskişehir’de ürettiği ve yüzde 90’a varan yerlilik oranı bulunan ağır ticari araçlarını sergiledi.

Yol kamyonu, inşaat kamyonu ve çekiciden oluşan yeni F-LINE serisini ilk kez Solutrans aracılığıyla Avrupa’da görücüye çıkaran şirket, ödüllü çekicisi F-MAX’in de yalnızca 400 adet üretilecek ‘Select’ isimli özel serisini burada gösterdi. Yine Ford Truck tarafından Türkiye’de üretilen ve ilk ateşleme testleri başarıyla gerçekleştirilen hidrojen motoru da fuardaki yerini aldı.

FRANSA’DA BÜYÜYECEK

Ford Trucks’un davetlisi olarak katıldığımız Solutrans’ta sorularımızı yanıtlayan Ford Truck Lideri Emrah Duman, yıllık 45 bin adetlik satışla Avrupa’nın en büyük ikinci kamyon pazarı olan Fransa’nın, Türkiye’den sonra en çok satış gerçekleştirecekleri ikinci pazarları olacağını söyledi. Duman, “Fransa’da iki yıldır F-MAX’in satışını gerçekleştiriyoruz. Avrupa’da ilk kez Solutrans’ta tanıttığımız yeni F-LINE serisiyle farklı alanlara da girmiş olacağız. Buradaki pazar payımız şu anda yüzde 3 seviyelerinde. 2023 yılında 1000 adedin üzerinde ticari araç satışı yapmış olacağız Fransa’da. 2024’te 2000’e yakın, sonrasında yıllık 2000-2500 adetlik satışla pazarın önemli bir oyuncusu olacağız” dedi.

Emrah Duman

YENİ ÜLKELER YOLDA

Duman şu anda Portekiz ve Romanya’da yüzde 12, Macaristan’da ise yüzde 6’lık pazar payları bulunduğunu belirterek, önümüzdeki dönemde Danimarka, Hollanda, İsviçre, İsveç, Norveç ve Finlandiya pazarlarına da gireceklerini kaydetti. 25 Kasım’a kadar sürecek Solutrans fuarında yerli treyler üreticilerinin ağırlığı da dikkat çekti. Türkiye’nin birçok şehrinden gelen treyler üreticileri fuarda neredeyse bir salonu kapatmıştı. Diğer yandan, elektrikli araç dönüşümünün ticari araçlarda da hızla yayıldığı fuarda dikkatleri çekti. Birçok üretici, elektrikli ve hidrojen yakıt hücreli çevreci çözümlerini Solutrans’ta sergiledi. Fuarın, bu sene 55 binin üzerinde ziyaretçiyi ağırlaması bekleniyor.

Elektrikli araçlarda hangi modelin yüzde 10’luk ÖTV dilimine gireceğini belirleyen matrah limiti, yani vergisiz fiyat üst limiti artırıldı. Dün, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, motor gücü 160 kW ve daha altında olan elektrikli araçların matrah limiti yüzde 16 oranında artırılarak 1 milyon 250 bin TL’den 1 milyon 450 bin TL’ye çıkarıldı. Diğer limitlere ise dokunulmadı. Alınan kararla, vergi avantajı olan yani yüzde 10 ÖTV dilimindeki mevcut elektrikli araç modelleri korunmuş ve matrah limiti değişimlerinde yansıtılan yüksek fiyat artışlarının önüne geçilmiş oldu.

29 OTOMOBİL LİSTEDE

Yapılan düzenlemeden önce vergiler dahil (ÖTV+KDV) fiyatı 1 milyon 650 bin TL’nin üzerinde olan araçlar yüzde 40’lık ÖTV dilimine geçiyor ve fiyatları birden 2 milyon 100 bin TL’leri aşıyordu. Ancak şimdi vergiler dahil fiyatı 1 milyon 914 bin TL’ye kadar olan tüm elektrikli araçlar yüzde 10’luk ÖTV dilimine girecek ve vergi avantajını koruyacak. Cardata’dan edindiğimiz bilgilere göre, 18 Kasım 2023 itibarıyla Türkiye’de satış yapan 16 markanın toplamda 29 elektrikli modeli yüzde 10’luk ÖTV diliminde yer alıyor. Bu modeller arasında Togg T10X, BYD Atto 3, Renault Megane E-Tech, MG 4, Jeep Avenger, Peugeot e-2008 gibi önemli modeller bulunuyor.

DÜZENLEME NE ANLAMA GELİYOR

Sadece yüzde 10’luk ÖTV dilimini ilgilendiren matrah limitini  1 milyon 450 bin TL’ye çıkaran düzenleme, bu koşulları karşılayan modellerin fiyat artışı konusunda markaların elini bir süre rahatlatacak. Çünkü, düzenleme öncesinde markalar fiyatı vergiler dahil 1 milyon 650 bin TL sınırında tutabilmek için büyük çaba harcıyordu. Fiyat bu seviyeyi geçtiği an ÖTV oranı yüzde 10’dan yüzde 40’a çıkıyordu. Düzenleme ile elektrikli araç satan otomotiv markaları fiyat artışında biraz daha rahat davranabilecek. Tüketiciler ise vergi oranının değişmesinden kaynaklanan yüksek zamlara karşı bir süre daha korunmuş olacak.

5-6 MODELDE FİYAT DÜŞEBİLİR

Üniversite öğrencilerinin faydalanabileceği vergisiz telefon ve bilgisayar desteğinde üst limit ve indirim oranlarının belli olmasıyla alınabilecek modellerin özellikleri ve indirim tutarları daha da netleşti. Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğe göre, bir öğrencinin söz konusu uygulamadan faydalanabilmesi için vergiler dahil fiyatı 9 bin 500 TL’yi geçmeyen cihazlara bakması gerekiyor. Akıllı telefonlara yüzde 44.4’lük, bilgisayarlara ise yüzde 16.66’lık indirim uygulanıyor. Yani öğrenciler 9 bin 500 TL fiyatla satılan bir akıllı telefonu 5 bin 282 TL’ye alabilecekken, aynı fiyatla satılan bir bilgisayara 7 bin 923 TL’ye sahip olabilecek. Peki, Türkiye’de satılan hangi modeller bu limitler içerisinde yer alıyor?

YERLİ MODELLER ÖN PLANDA

Öncellikle 9 bin 500 TL’lik üst sınır nedeniyle daha çok üretimi Türkiye’de yapılan akıllı telefon ve bilgisayarların bu kapsama girdiğini belirtelim. Telefonlarda giriş-orta segmentteki modeller, bilgisayarlarda giriş segmentindeki laptop’lar söz konusu şartları karşılıyor. Örneğin akıllı telefon tarafında Türkiye’de üretilen veya montajı yapılan 10 markanın 43 modeli tercih edilebilecek. Aynı şekilde bilgisayarlarda da yerli modeller ön planda olacak. Örneğin; akıllı telefonlarda Samsung’un Galaxy serisinden A04e, A54 5G, A14, A04s, A32, A23, M14 5G ve M13 modelleri kapsama giriyor. Xiaomi Redmi serisinden 9C, 9T, 10 2020, 10C, 12C, Note 10S, Note 11, Note 12 ve 12 modeller de kriterleri karşılıyor. Yine Reeder, Vivo, Casper, General Mobile gibi markaların da 9 bin 500 TL’yi geçmeyen modelleri bulunuyor.

Bilgisayar tarafında ise seçenekler çok daha sınırlı. Çünkü, 9 bin 500 TL’ye kadar olan limitte işlemcisi ve RAM’i güçlü olmayan ‘notebook’ olarak bilinen giriş seviyesi dizüstü cihazlar bulunuyor. Örneğin; Lenovo IP, HP 15, Casper C370.4020-4C00B, Hometech Alfa 620 C gibi dizüstü bilgisayarlar 9 bin 500 TL sınırını aşmıyor. Bu cihazlarda genellikle 4 GB RAM, çok güçlü olmayan ancak ödev, sunum ve internet ihtiyaçlarını çözebilecek Intel Celeron N4020 İşlemci gibi işlemciler, 120 GB depolama kapasitesi, yüksek çözünürlüğü bulunmayan 1366 x 768 çözünürlükte ekranlar bulunuyor. Özellikle bilgisayar tarafında seçeneklerin sınırlı olması öğrencilerin istediği bilgisayarları bulmakta zorlanacağı anlamına geliyor.

Konuyla ilgili Hürriyet’e değerlendirmelerde bulunan VavaCars Perakende Grup Başkanı Serdıl Gözelekli, “Ekim ayında fiyatlarda düşüş hızı biraz yavaşladı. Şu anda piyasada pandemiden bu yana süren biriken talebin de etkisiyle sıfır araçlara ilgi devam ediyor. İkinci el araç piyasasında satış gün sürelerinde ise sektör ortalaması 60-75 günlere kadar çıktı. Premium yani lüks sınıftaki araçlarda bu süre 90 günü bile buluyor. Sürelerin uzaması bizim gibi hızlı şekilde nakit alım yapan online platformlara olan ilgiyi arttırdı” ifadelerini kullandı.

‘2024 İKİNCİ EL YILI OLUR’

Tüketicilerin bu sıralar sıfır otomobil özlemini giderdiğini belirten Gözelekli, “Şimdi de ikinci el araç için biriken talep söz konusu. Sıfırdaki talebin azalmasıyla birlikte ikinci el araca yönelme bekliyorum. Benim öngörüm aralık ayı ile seçimlerin gerçekleşeceği mart ayına kadar olan süreçte ikinci el piyasası hareketlenebilir. Mevcut zorlu kredi koşulları ve yüksek fiyatlar nedeniyle sıfır otomobile olan talebin 2024 yılında azalacağı tahmin ediliyor. Bu noktada, 2024 yılının ikinci el araç yılı olacağını düşünüyorum. Bir talep patlaması olacaktır. Ticaret Bakanlığı’nın attığı önemli adımlar doğrultusunda normalleşen piyasa koşullarıyla ikinci el araçlar tekrardan sıfır araçlardan yüzde 15-20 daha uygun konumlanmaya başladı. Önümüzdeki yıl tüketici bunun farkına giderek daha da varacak ve talebi arttıracaktır diye tahmin ediyoruz” açıklamasında bulundu.

30 BİN SAHTE İLAN HEMEN SİLİNDİ

İkinci el araç ve gayrimenkul satışı yapan ilan sitelerine getirilen kimlik doğrulama zorunluluğunun etkileri ise görülmeye devam ediyor. 1 Kasım 2023 itibarıyla devreye alınan uygulamanın ikinci haftasında Türkiye’nin en büyük ikinci el araç ilan sitesindeki 30 bine yakın “satılık ikinci el vasıta” ilanı silindi. Söz konusu sitede ekim sonu itibarıyla 955 bin adedi bulan toplam ikinci el araç ilanı sayısı, 12 Kasım 2023 itibarıyla 928 bin adede kadar geriledi. Aynı şekilde ikinci el araç ilanı gerçekleştirilen diğer sitelerin ilan sayılarında da gerileme var. Ticaret Bakanlığı’nın gayrimenkul ve ikinci el araç satışlarında, sahte ilanlarla dolandırıcılığa ve spekülatif fiyat artışlarına engel olmak için getirdiği kimlik doğrulama uygulaması kapsamında, söz konusu platformlarda gayrimenkul veya ikinci el araç satışı gerçekleştirmek isteyen kişilerin artık ‘e-devlet’ üzerinden kimlik doğrulaması yapıyor. Kurala uymayana 100 bin TL’ye kadar ceza uygulanıyor.

Elektrikli araçların en kritik bileşeni olan bataryaların hammaddelerini elinde bulunduran Çinliler, düşük fiyat politikasıyla başta Avrupa olmak üzere birçok ülkede atağa kalktı. Yüksek kalitede ürünleri rakiplerinden çok daha düşük fiyatlarla satışa çıkaran Çinli otomotiv devlerinin pazar payları da hızla arttı. Öyle ki, 2022 yılının tamamında Türkiye’de sadece 3 bin 456 adet Çinli otomobil satılırken, Ocak-Ekim 2023’te pazara giren yeni markaların da etkisiyle Çinlilerin otomobil satışları 43 bin 562 adede ulaştı. Uygun fiyatlı ve kaliteli Çinli otomobiller tüketiciler açısından sevindirici şekilde karşılansa da, hükümetler ve yerli üreticiler, dış ticaret dengesinde ve pazardaki rekabet ortamında oluşabilecek risklere karşı temkinli.

‘FİYATLAR BURADA KALMAZ’

Konuyla ilgili görüşlerini sorduğumuz Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik’in açıklamaları ise oldukça dikkat çekici: “Çinliler ülkenin hazine kaynaklarını dünyada pazar elde etmek için kullanıyor. Çok yüksek sübvansiyonları var. Rekabette rakiplerini zayıflatıp pazardan silinmelerini sağlamak gibi yıkıcı bir yaklaşımları var. Bu, gelecekte haksız rekabete doğru evrilebilir. Satışa çıkarılan araçların fiyatları belli bir güce ulaştıktan sonra bu seviyelerde kalmayacak. Kısa vadede vatandaş için bir avantaj gibi gözükse de, uzun vadede pazar payını elde ettikten sonra haksız rekabetin başladığı günler gelebilir. Bunu engellemenin tek yolu gümrük tarifeleriyle sübvanse edilen gücü kırmak. Bana göre, gümrük soruşturmaları noktasında DTÖ’nün sağladığı tüm hakları kullanmalıyız.”

‘ELEKTRİKLİ ARAÇ DENGEYİ BOZDU’

Türkiye’nin en büyük ihracatçı sektörü konumunda bulunan otomotiv sektörü 2015 yılından beri dış ticaret fazlası veriyordu. Ancak, bu yıl iç pazardaki yüksek talebin etkisiyle dengeler bozuldu. Sektörün uzun bir aradan sonra dış ticaret açığı vermeye hazırlandığını belirten Çelik, şöyle devam etti: “Otomotiv endüstrisi yılda 30 milyar doların üzerinde ihracat yapıyor. Bu sene 1-2 milyar dolar civarında dış ticaret açığı verebiliriz. Devam eden dönemlerde 3.5-4 milyar dolar açık verme riskimiz de var. En büyük sebep, satışlardaki yerli otomobil payının düşmesi. Ürettiğimizi iç pazara daha az satmaya başladık. Diğer yandan, üst segmentte ithal ettiğimiz araç sayısı da arttı. Özellikle elektrikli araçlar dış ticaret dengemizi bozuyor. Dış ticarette dengeyi korumamız için bizim elektrikli araç üretip ihraç etmemiz gerekiyor.”

Baran Çelik

YENİ YATIRIMLARI NASIL ÇEKERİZ

Almanya’da 35 bin Euro’dan az bir fiyatla satışa çıkan model, marka için birçok ilki de temsil ediyor. Öyle ki, Volvo’nun bugüne kadar üretilmiş en düşük karbon ayak izine sahip modeli olan EX30, hem en hızlı hem de en küçük SUV’u olma özelliğini taşıyor. EX30, markanın küresel olarak en çok satacak modellerinden birisi olmaya hazırlanırken aynı zamanda ihtiyaca göre değişen pil teknolojisiyle de dikkat çekiyor.

460 KM MENZİL

Ekim ayında Volvo’nun davetlisi olarak katıldığımız Barcelona’da düzenlenen test sürüşünde ilk kez kullandığım EX30’da üç ayrı motor seçeneği ve iki farklı pil tipi bulunuyor. Buna göre, aracı daha çok şehiriçinde kullananlar LFP (lityum-demir-fosfat) pile sahip tek motorlu seçeneği tercih edebiliyor. Bu seçenek, 51 kWh batarya kapasitesiyle 200 kW güç (272 beygir) ve 343 Nm tork sağlarken, 344 km sürüş menzili sağlıyor. Daha uzun menzile ihtiyacı olanlar ise EX30’un yine tek motorlu ancak NMC (lityum-nikel-manganez) pil teknolojisine sahip versiyonunu seçebiliyor. Bu versiyon 69 kWh’lık batarya kapasitesiyle 460 km sürüş menzili sunuyor.

TÜRKİYE İÇİN İYİ HABER

EX30’u bugüne kadar üretilmiş en hızlı Volvo modeli yapan ise çift motorlu versiyonu. Bu versiyon NMC pil teknolojisi ve çift elektrikli motoruyla 315 kW (428 beygir) güç ve 543 Nm tork sağlıyor. 0’dan 100 km’ye tam 3.6 saniyede çıkan bu versiyonun sürüş menzili ise 450 km seviyesinde. Bu arada, test sürüşü yaptığımız sırada sadece Çin’de üretilen ve bu yüzden Türkiye’ye girerken yüzde 50 gümrük vergisi uygulanacak EX30 için iyi haber de geldi. EX30, Volvo’nun aynı zamanda XC40 ve C40 tam elektrikli otomobillerini de üreten Belçika’nın Gent kentindeki fabrikasına 2025 yılında eklenecek.

Muhtemelen o zamana kadar Türkiye’ye gelecek EX30’lar, Volvo’nun ana şirketi Zhejiang Geely Holding’in Çin’deki fabrikasından gelecek. Bu karar, EX30’un Türkiye stratejisini değiştirir mi veya satışlarını etkiler mi bekleyip göreceğiz. Ancak, sürüş dinamikleri, yenilikçi tasarımı ve batarya seçenekleriyle oldukça başarılı bulduğum EX30 rekabetçi fiyatla satışa çıktığı takdirde, Türkiye elektrikli araç pazarında önemli satış rakamlarını yakalayacaktır.

TÜRKİYE İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı ekim ayı enflasyon verileriyle birlikte 2024 yılı başından itibaren birçok fiyat düzenlemesi için dikkate alınan yeniden değerleme oranı da netleşti. Bu kapsamda, 2024 yılı için uygulanacak yeniden değerleme oranı yüzde 58.46 oldu. Önümüzdeki yılın yani 2024 yılının vergi, harç ve cezalarının ne kadar arttırılacağı anlamına gelen bu oran, aynı zamanda engellilerin Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) muafiyetli satın alabileceği araç üst limitini de belirliyor. Yeni oran dikkate alındığında, 2023 yılında 1 milyon 4 bin 200 TL olarak uygulanan ÖTV muafiyetli araç üst limiti, 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren yüzde 58.46 artışla 1 milyon 591 bin 255 TL’ye yükselecek.

ÖTV muafiyetli araç hakkı yüzde 90 ve üzerinde engeli bulunan vatandaşlar için geçerli oluyor. Bu kişiler motor hacmi 1.6 litreyi geçmeyen sıfır otomobilleri belirlenen üst limite kadar satın alabiliyor. 2022 yılında 450 bin 500 TL olan ÖTV muafiyetli araç üst limiti, 2023 yılında yüzde 122.9 oranında artarak 1 milyon 4 bin 200 TL’ye yükselmişti. 2024 yılında ise 1 milyon 591 bin 255 TL şeklinde uygulanacak.

DEĞİŞİKLİK BEKLENMİYOR

Bu arada, Vergi Usul Kanunu kapsamında Cumhurbaşkanının vergi ve harçlarda yeniden değerleme oranının yarısı kada indirme ve yüzde 50 arttırma yetkisi bulunuyor. Ancak, tıpkı geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 2024 yılında da engelliler için belirlenen ÖTV muafiyetli araç üst limitinde bu oranın değişmesi beklenmiyor.

Diğer yandan, Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) hesaplanırken kullanılan değerler de yüzde 58.46 oranında artacak.

MTV DE BELLİ OLDU

Buna göre, 2018 yılından sonra trafiğe çıkan araçlarda motor hacmi 1.3 litrenin altında kalanlar ve vergisiz fiyatı 180 bin 644 bin TL’nin altında olanlar 2024’te 3 bin 359 TL MTV ödeyecek. 1-3 yaş aralığında ve fakat motor hacmi 1.3 litre ile 1.6 litre arasında kalan ve vergisiz fiyatı 180 bin 644 bin lirayı aşmayan otomobillerin sahipleri 2024’te 5 bin 852 TL yıllık MTV ödemesi yapacak. Aynı grupta yer alan fakat vergisiz fiyatı 180 bin 644 bin TL ila 316 bin 445 TL aralığında olan araçların MTV’si de yıl başından itibaren 6 bin 440 TL olacak. Söz konusu motor hacminde olup, vergisiz fiyatı 316 bin 445 TL’yi aşan araçların sahipleri ise yeni yıldan itibaren 7 bin 26 TL MTV ödeyecek.

1 Kasım 2023 itibarıyla devreye alınan uygulamanın ilk 5 gününde Türkiye’nin en büyük ikinci el araç ilan sitesindeki 10 bin adet civarında “satılık ikinci el araç” ilanı silindi. Söz konusu sitede ekim sonu itibarıyla 955 bin adedi bulan toplam ikinci el araç ilanı sayısı, 5 Kasım itibarıyla 944 bin adede geriledi. Aynı şekilde ikinci el araç ilanı gerçekleştirilen diğer sitelerin ilan sayılarında da gerileme var. Uzmanlar, uygulamanın tam anlamıyla devreye alınmasıyla sahte ilanların tamamen ortadan kalkacağını ve ilan sayılarının daha da düşeceğini belirtiyor.

100 BİN TL’YE KADAR CEZA

Ticaret Bakanlığı’nın gayrimenkul ve ikinci el araç satışlarında, sahte ilanlarla dolandırıcılığa ve spekülatif fiyat artışlarına engel olmak için getirdiği kimlik doğrulama uygulaması 1 Kasım 2023 itibarıyla başlamıştı. Konuyla ilgili düzenleme, 31 Ağustos 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış, taşınmaz ticareti ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine ilişkin yönetmeliklerde değişiklik yapılmıştı. İlan sitelerinin gerekli altyapıları sağlaması için de iki aylık geçiş süreci tanınmıştı. Buna göre, ilan sitelerinde gayrimenkul veya ikinci el araç satışı gerçekleştirmek isteyen kişilerin artık ‘e-devlet’ üzerinden kimlik doğrulaması yapıyor. Kurala uymayana 100 bin TL’ye kadar ceza uygulanacak.

Ömer Bolat

BOLAT: OTOMOTİVDE NORMALLEŞME SÜRECEK

TİCARET Bakanı Ömer Bolat, DHA’ya yaptığı açıklamada otomotiv piyasasında son dönemde yaşanan spekülatif fiyat oluşumları ile stokçuluk ve sıfır taşıta erişim sıkıntılarını ortadan kaldırmak ve sektörde adil, rekabetçi ve istikrarlı bir piyasa yapısını yeniden tesis etmek üzere çalışmalara titizlikle devam edildiğini söyledi. Bakan Bolat, “Hayata geçirdiğimiz tedbirlerin ve yaptığımız yoğun denetimlerin piyasanın işleyişi noktasında müspet etki yarattığını ve otomotiv piyasasında bir dengelenme süreci yaşandığını gözlemliyoruz. Önümüzdeki günlerde otomotiv piyasasındaki normalleşmenin artarak devam edeceğini öngörmekle birlikte, otomotiv sektörü temsilcilerinin görüşleri de dikkate alınarak, ihtiyaç duyulması halinde, ilave tedbirleri ivedilikle uygulamaya almaktan çekinmeyeceğiz” ifadelerini kullandı.

Dünyanın en büyük otomotiv gruplarından Stellantis’in Türkiye CCO’su (Chief Corporate Officer) Ayça Furth’u pandemi döneminde ofis kapatma kararı alan ilk yöneticilerden birisi olarak tanıdık. Hatta kendisi ofise bir daha dönmeyeceklerinin ilk sinyallerini de o dönemlerde verdi. ‘Beyaz yakalının özgürlük manifestosu’ olarak tanımladığı evden çalışmaya geçiş modeli yurtdışına da örnek oldu. Sonrasında birçok Stellantis Türkiye yöneticisinin yurtdışında üst düzey konumlara transfer olduğunu duyduk. Şirket, bir yandan adeta bir yetenek fabrikası gibi yönetici ihracatı da gerçekleştiriyordu. Kendisine 2022 yılında “Bunu nasıl yapıyorsunuz?” diye sorduğumda bir otomotiv şirketini 2018 yılından beri teknoloji şirketi gibi konumladıklarını anlatmıştı. 

ÇARPICI ARAŞTIRMA

Ayça Furth’un Hürriyet ile paylaştığı son araştırma sonuçları ve geleceğin çalışma hayatına dair önemli mesajları ise oldukça dikkat çekiyor. Furth, “Yakın geçmişte ülke genelinde 1000 çalışanın katılımı ile bir araştırma yapma şansı yakaladım. Gördüğüm sonuç oldukça çarpıcı ülkemiz için. Çalışan maddi garantisini bulduğu an çalıştığı kurumdan ayrılmaya karar veriyor. Üstelik yüzde 65 gibi inanılmaz bir oranda. Ayrılma sebebi ise daha çarpıcı; kendine ve yaşamına alan açmak. Alan açmanın kendin olmayla, yaratıcılıkla, özgürlükle ilgisini anlatmaya çalışıyorum. Çalışanın nefes almaya, kendi olmaya, kendi gücüyle kurumlara değer katmaya hazır olduğunu farketmeyen kurumların zaten daralan yetenek pazarında çağı yakalamakta zorlanmayacağını düşünmek büyük saflık” diyor.

Beyaz yakalıların artık ‘altın’ yakalılara devindiğinin de altını çizen Ayça Furth, sözlerine şöyle devam ediyor: “Yarının altın yakalısı iş hayatının dönüşümünde gönüllülük gösterecek. İstihdam edilmeyecek ama faydanın parçası olması için ikna edilecek. Yetenek pazarının daraldığı yeni iş dünyasında, altın yaka paylaşılır bir kaynak olarak kendini markalayacak. Bu da pek çok kurum için yetkinliğe eşit erişim konusunda fırsatlar getirecek. Altın yakalı kavramı bir ‘olma hali’. Bir oluş manifestosu, farkındalıklı bir seçim. Bireyin kendi hakkında özgürce hayal kurabilme hali. Hayata, kendi markasına ve cebine koyduğu bilgeliğe her anlamda sahip çıkma hali.

DERİN BİLGİ SAHİPLİĞİ

Her seviyede liderliği üstlenen, yaratıcı düşününen ve başarı için değişik yol ve yöntemleri kalbi hissi değil ama derin uzmanlıkla zorlayan yeni bir iş gücüne ihtiyaç var. İşte ben bu yeni iş gücüne altın yakalı diyorum. Özgürlüğünün ve gönüllülük sınırlarının farkında, sistemlerle değil, aklıyla karar veren, cesur ve işini derinden bilen uzmanlar. Ki bu profil çok yakında parayla pulla istihdam edilemez bir ekonomik özgür güce dönüşecek. Altın yakalı olmak için ise her şeyden azıcık anlayan değil, bir işi derin bilen olmak gerekecek. Kartvizitini alsak, yarın dışarıda neyi pazarlayarak para kazanırsın sorusuna herkesin samimi olarak enerji harcaması ve altın bileziğini oluşturması gerekecek.”

YETENEK AÇIĞI TAVAN YAPACAK

Geleceğin kazanan kurumlarının çalışanının bilimsel olarak yetkinliklerini ölçen ve bunları nasıl mobilize edeceğini öğrenen şirketler olacağını belirten Furth, “İstihdam yaratmak ve değerli işgücünü işe almak artık hep olduğundan daha zor olacak. Çünkü artık birey kurum içindeki rolünün ve beklentilerinin farkında. Yapılan çalışmalar yetenek açığının önümüzdeki iki sene içinde yüzde 85’e varacağını işaret ediyor. Örneklemek gerekirse, lojistik sektörü yetişmiş işgücü istihdamında sıkışmış durumda, pek çok büyük teknoloji şirketi binlerce yazılımcı açığı ile iş yapmaya çalışıyor. Artık büyük bir şirkette çalışmak yetenek için ilginç değil, o kendisini anlamlı olacağı işte hayal ediyor. Bu fikrin altında çok önemli bir kavram var. Çalışanlar, kullanılacak emek ya da ‘araç’ olmaktan çıkıyor. Şirketinizdeki tüm değerin özü, can damarı ve kaynağı haline geliyor” mesajını veriyor.

TİCARET Bakanlığı’nın gayrimenkul ve ikinci el araç satışlarında, sahte ilanlarla dolandırıcılığa ve spekülatif fiyat artışlarına engel olmak için getirdiği ‘kimlik doğrulama’ uygulaması dün itibarıyla başladı. Konuyla ilgili düzenleme, 31 Ağustos 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış, taşınmaz ticareti ve ikinci el motorlu kara taşıtlarının ticaretine ilişkin yönetmeliklerde değişiklik yapılmıştı. İlan sitelerinin gerekli altyapıları sağlaması için de iki aylık geçiş süreci tanınmıştı. Buna göre, ilan sitelerinde gayrimenkul veya ikinci el araç satışı gerçekleştirmek isteyen kişilerin artık ‘e-devlet’ üzerinden kimlik doğrulaması yapması gerekiyordu. Kurala uymayana 100 bin TL’ye kadar ceza vardı. Uygulamanın ilk günü olan 1 Kasım’da ilan sitelerindeki yoğunluktan dolayı aksaklıklar yaşandı ancak ilerleyen saatlerde sistem daha sağlıklı işlemeye başladı.

Peki, uygulamada ilk gün neler yaşandı? İlan sitelerindeki yeni dönem hem gayrimenkulde hem de ikinci el araç ilanlarında piyasayı nasıl etkileyecek? İşte ilk izlenimlerimiz:

İKİNCİ EL KONUT İLANLARI

Dün itibarıyla kimlik doğrulama sistemi devreye alındı. Bireysel satıcılar ya da emlak ofisleri gayrimenkul ilanı girmek istediğinde kimlik bilgilerini e-Devlet üzerinden doğrulamak zorunda. Böylece sahte hesaplar üzerinden ilan verilmesinin önüne geçildi.

Ancak sabah saatlerinde sistemde boşluklar oldu. Biz de denediğimizde gerçek olmayan kullanıcı bilgileri ve hayali bir evle ilan vermenin mümkün olduğunu gördük. Kimlik bilgisi doğrulamadan eklediğimiz ilan yayına alındı. Öğleden sonra ise yeni girişlerde kimlik doğrulama istenmeye başlandı. Sektör temsilcileri ilk gün test aşamasında olduklarını, yeni sisteme entegrasyonun zaman alacağını söyledi.

Emlak sektörünün beklediği iki önemli düzenleme şuydu: Emlak ofisi yetki belgeli olduğunu ve ilgili gayrimenkul için mülk sahibi tarafından ‘yetkilendirme belgesi’ aldığını doğrulayacaktı. Ancak bu kriterler henüz uygulamada değil. Beklenen düzenlemeler için çalışmaların sürdüğü, yakın zamanda başlayacağı belirtiliyor.

KONUT PAZARINI NASIL ETKİLEYECEK

Alman otomotiv devi Mercedes-Benz, 3 Mayıs 2023’te İstanbul’da düzenlediği basın toplantısıyla 15 Mayıs 2023 itibarıyla otomobillerini yalnızca internet üzerinden satışa sunacağını ve bayilerin acente olarak yoluna devam edeceğini duyurmuştu. Yani bir Mercedes-Benz sahibi olmak isteyenler artık sadece internetten sipariş verebilecek, bayilerden teslim alacaktı. Şirketin aldığı karar, Tesla ve Togg gibi yeni nesil markaların dışında köklü bir otomotiv markasının internetten araç satışına geçmesi açısından Türkiye’de bir ilki temsil ediyordu. Ancak, işler Alman markanın istediği gibi gitmedi. 15 Mayıs’ta başlayan bu serüvene 22 Haziran’da sistemin bakıma alınmasıyla bir süre ara verilmişti.

YILLARCA BAYİDE ÇALIŞMIŞ

İddiaya göre, galeriler bir yazılım kurarak araçları müşterilerden önce çekmeye başlamış, aynı IP adresinden yaklaşık 40-45 sipariş geçildiğini gören marka ise durumu ancak böyle öğrenmişti. Olayın üzerinden aylar geçti. Mercedes-Benz, gerekli iyileştirmelerin ardından internetten satışı yeniden devreye aldı ancak Mayıs-Temmuz 2023 döneminde neler olduğu tam olarak bilinemedi. Hürriyet, kurduğu bot yazılımla Mercedes-Benz’in internet sitesinden araç çektiğini ileri süren galericiye ulaştı. İsmini vermek istemeyen ancak uzun yıllar Mercedes-Benz bayisinde çalıştığını söyleyen bu galerici, Alman devinin nasıl hack’lediğiyle ilgili şu iddialarda bulundu:

‘ARAÇ BAŞINA 50 BİN TL  KOMİSYON ALIYORDUM’

“3 Mayıs’taki duyurunun ardından bilgi teknolojileri uzmanı arkadaşımı aradım. Durumu anlatıp buradan nasıl hızlıca araç alabileceğimizi sordum. Bana, ‘Basit bir bot yazılım kuracağız, araç internet sitesine düşmeden 5 saniye önce bot bize haber verecek’ dedi. Zaten bu 5 saniye aracı almak için bize  yeterli oldu. Araç siteye düşmeden önce bir kod çıkıyordu. Bu kod siteye konulacak yeni araca aitti. Biz de aracı siteye düşer düşmez yakalıyorduk. Zaten araç isteyen müşterilerimizin tüm bilgilerini sistemimizde hazırda tutuyorduk. Araç siteye yüklendiği gibi ‘rezerve et’ butonuna basıp hızlıca bilgileri giriyorduk. Normal bir müşteri TC’sini girene kadar ben aracı almış oluyordum. Bunun üzerinden de 50 bin TL komisyon alıyordum. Beni bir ara camiada ‘hacker’ olarak bile gördüler ancak öyle bir şey değil. Aslında marka tarafından çok basit bir şekilde engellenecek bir yazılımdı. Ben dahil birçok galerici ve şahıs, mayıs-temmuz 2023 döneminde siteye yüklenen 2000 aracın yarısını bu yöntemle almıştır.”

‘DİKKAT BOTU ANLADILAR’

Galericinin buradan sonra anlattıkları ise çok daha ilginç. Çünkü, kendisi sistemi kurmadan önce ‘Onual’ isimli internetten indirim takip eden bir site tarafından bot yazılımla araçların paylaşıldığını ileri sürüyor. Bugün gerçekten de ilgili sitede “Mercedes-Benz Online Store Stok Takibi” başlığı altında tam 121 sayfa boyunca 1000 civarı aracın linkinin paylaşıldığı açıkca görülüyor. Öyle ki, temmuz ayında sitedeki kıdemli bir üye tarafından yapılan “Mercedes çakmış botu stok koymuyor artık” yorumu bile duruyor. Galerici şöyle devam ediyor: “Hazır ve gelişmiş bir bot sistemleri var. Bu sistemi Renault ve Mercedes-Benz için de kurdular. Linkler sisteme düşmeden önce Telegram’dan ve internet sitesinden paylaşılıyordu. İş açığa çıkınca Telegram kanallarını kapattılar. Hatta biz ve diğer galeriler, kendi sistemimizi kurmadan önce buradan araç çekmeye başladık.”

YILLARCA filmlerde izlediğimiz ancak gerek yüksek fiyatları gerekse homologasyonu bulunmadığından Türkiye’ye getirilemeyen ‘rüya arabalar’ için beklenmedik bir karar alındı. Ford, Kuzey Amerika pazarlarında satılan Bronco Sport, Edge ve F-150 gibi modelleri Türkiye’de ilk defa satışa çıkarmak için harekete geçti. Elektrikli Pick-Up F-150 Lightning için de çalışmalarını hızlandırdı. Ford Türkiye ekibinin ‘Özgürlük Makineleri’ olarak adlandırdığı bu modeller 2023 sonu ile 2024 başından itibaren Türkiye’ye gelmeye başlayacak. Araçların homologasyonu bulunmadığı için sayıların ilk etapta model başına 70 adetle sınırlı kalması bekleniyor. Ancak, marka talebe göre araçların homologasyon süreçlerini tamamlayıp daha yüksek adetler de getirebilir.

‘TALEBE GÖRE ARTABİLİR’

Otomobil tutkunlarını heyecanlandıran açıklama, geçtiğimiz hafta Ford’un davetiyle katıldığımız Ranger’ın üretildiği Güney Afrika’daki Silverton fabrikasının ziyareti ve test sürüş etkinliğinde Ford Türkiye İş Alanı Lideri Özgür Yücetürk tarafından yapıldı. Yücetürk, “Türkiye olarak bazı inisiyatifleri aldık ve ‘Özgürlük Makineleri’ felsefesiyle markanın maceracı ruhunu yansıtan modelleri getirmeye karar verdik. Bu kapsamda, Meksika’da üretilen Bronco Sport, ABD’de üretilen F-150 ve Kanada’da üretilen Edge’i yakında sınırlı adette satışa çıkaracağız. Alacağımız talebe göre söz konusu modellerin homologasyonu için çalışmalar da başlayabilir. Bu modeller elektrikli modellerimizle birlikte FordStore’larda satışa çıkacak” bilgisini verdi.

“Bağlanabilirlik teknolojileri alanındaki FordPass ve FordPro gibi hizmetleri de müşterilerimizle buluştaracağız” diyen Yücetürk, markanın dikkat çeken elektrikli Pick-Up modeli F-150 Lightning’i de ‘Özgürlük Makineleri’ yaklaşımıyla getirmek için çalışmalar yaptıklarının ilk sinyalini verdi. Pazarlama Müdürü Talat İşçioğlu ise söz konusu modellerin talep toplama sürecinin online olarak yapılabileceğini kaydetti. 

2024’TE YENİ MODEL YAĞMURU OLACAK

Ford’un ürün gamı özellikle binek otomobil tarafında son iki yıldır çeşitlilik sunmuyordu. Ancak, 2024’te bu algıyı tersine çevirecek modeller geliyor. Yücetürk, markanın planlarıyla ilgili şu bilgileri verdi: “Köln’deki fabrika tamamen elektrikli araç üretecek bir fabrikaya dönüştü. Gelecek yıl Explorer ve bir yeni C-SUV’un üretimi başlıyor. Valencia’da Kuga üretimi sürüyor. Ford Otosan’ın satın aldığı Romanya fabrikasında Puma’nın elektriklisi 2024’te devreye alınacak. Ticari araç tarafında zaten çok güçlüyüz. E-Transit gelmişti, şimdi Custom geliyor ve seneye elektriklisi de olacak. Yine yıl sonuna doğru Romanya’da üretilen Courier geliyor ve 2024’te elektriklisi de olacak. Gelecek yıl Ford’da muazzam bir ürün portföyü bizleri bekliyor.”

PİCK-UP PAZARINI G. AFRİKA BESLİYOR

İkinci el aracı olan şahıs veya şirketler son üç yıldır neredeyse hiç kaybetmiyor, araçları aydan aya sürekli değerleniyordu. Ancak, Temmuz 2023 itibarıyla ibre tersine döndü. Çünkü, Ticaret Bakanlığı’nın aldığı sıkı önlemler ve borsa, faiz gibi finansal yatırım araçlarının çeşitlenmesiyle sıfır araçlardaki ‘yatırım’ talebi geri çekildi. Böylece piyasada sıfır araç bollaştı. Bayiler kısa sürede teslimat, markalar ellerindeki stokları eritmek için kampanyalar yapmaya başladı. Bu gelişmeler ikinci el araç satışlarını adeta bıçak gibi kesti. Satışlar o kadar yavaşladı ki; Türkiye’nin en büyük iki ilan sitesinde temmuzda toplam 400 bin adet civarında olan ikinci el araç ilanı sayısı, ekim sonu itibarıyla toplam 1 milyona ulaştı.

‘EKİMDE YÜZDE 9’

Elinde ikinci el araç bulunanlar önce direnmeye çalıştı ancak sonunda fiyat kırmak zorunda kaldılar. Cardata verilerine göre, Türkiye’nin en çok satan ikinci el otomobili Renault Megane Sedan’ın fiyatı temmuz ayında 870 bin TL’yken ekim sonu itibarıyla yüzde 6.3 oranında gerileyerek 815 bin TL’ye düştü. Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, “Sıfır araçta fiyatlar artmıyor hatta son bir ayda yüzde 0.19 düşüş var. İkinci el araçta ise 1-20 Ekim tarihleri arasında yüzde 9’luk bir düşüş görüyoruz. İnsanlar borsa gibi faiz gibi yatırım enstrümanlarına yöneliyor. Son iki ayda markalar sıfır araç satmak için kampanyalara devam eder. Dolayısıyla ikinci el araç fiyatlarında düşüş sürer” dedi.

‘DÜŞÜŞ HIZI YAVAŞLAYABİLİR’

VavaCars Perakende Grup Başkanı Serdıl Gözelekli’ye göre ise ikinci el araç fiyatlarında yaşanan düşüş ekimde bir miktar yavaşladı. Artık çok dramatik fiyat düşüşleri yaşanmayabilir. Online ilan sayısının artmasının piyasadaki satış hızının yavaşladığını net bir şekilde gösterdiğini belirten Gözelekli, “Fiyatları sağlıklı bir şekilde göstermek için VavaCars olarak yeni bir endeks hazırladık. Bu endeks satış verilerine yani daha gerçekci verilere dayanıyor. Buna göre, ikinci el araç fiyatları eylül ayında yüzde 8 düştü. Ekim ayında ise fiyattaki düşüş hızı biraz yavaşladı. Çünkü TCMB’nin eylülde aldığı faiz kararı beklenti üzeri bir karardı. Artık daha beklentiler dahilinde faiz hamleleri görebiliriz” ifadelerini kullandı.

‘KİMLİK DOĞRULAMA ÖNCESİ SON ÇIKIŞ’

İstinye Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Naim Çetintürk de temmuz ayından bu yana ikinci el araç fiyatlarının, 5 yaş ve üzeri araçlarda yüzde 10-15, 5 yaşın altındaki araçlar için ise yüzde 5-7 arasında düştüğünü belirtti. Çetintürk, online ilan sayısındaki artışın nedenini şöyle sıraladı:

1.

OTOMOTİV sektörü, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yıl dönümü olan 2023 yılında üretim, ihracat ve satış adetlerinin üçünde de ‘1 milyon’ barajını aşıyor. Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Eroldu’nun paylaştığı son verilere göre, yıl sonunda toplam otomotiv üretimi 1.5 milyon adede, ihracatı 1 milyon adede ulaşacak. Satışlar ise 1 milyon 150 bin adedi aşacak. Bu sonuçlarla, otomotiv pazarı tarihte ilk kez 1 milyon bandını aşarak tarihi rekoru kırmış olacak. Üretim ve ihracatta ise 2018 yılı yakalanacak ancak 1.6 milyonluk üretim ile 1.1 milyonluk ihracatın gerçekleştiği tarihi 2017 yılının bir miktar gerisinde kalınacak.

17 ÜRETİM TESİSİ 2 MİLYON KAPASİTE

Geçtiğimiz hafta İstanbul’da düzenlenen basın toplantısında sektöre ilişkin son rakamlarla birlikte Cumhuriyet’in 100. yılında otomotiv sanayisinin geldiği son durumu aktaran OSD Başkanı Cengiz Eroldu, “Cumhuriyetle birlikte büyüyen 60 yıllık otomotiv sanayisi bugün 17 üretim tesisinde 2 milyonluk adet kapasiteyle çalışıyor. Bu kapasitenin 1.4 milyon adedini kullanır durumdayız. 13 adet üyemiz var ve üyelerin 15 adet Ar-Ge merkezi bulunuyor. Sektör olarak yıllık 1 milyar dolar yatırım gerçekleştirirken, 500 binin üzerinde kişiye istihdam yaratıyoruz. Yıllık 30 milyar dolar ihracatla Türkiye ekonomisine katkı sunmaya ve bu alanda lider olmaya devam ediyoruz” bilgisini verdi.

2024 İÇİN YÜZDE 10 DÜŞÜŞ TAHMİNİ

2023 yılının sonunda toplam otomotiv ihracatında dolar bazında 35 milyar doların yakalanabileceğini de belirten OSD Başkanı Eroldu, ocak-eylül döneminde 1 milyon adedi aşan otomotiv üretimiyle ilgili olarak da, “Hem iç piyasa büyümesi hem de ihracatın büyümesi otomotiv sanayinin rakamlarını 2023 yılında destekliyor. İlk 9 ayda 1 milyonluk üretim sınırını açtık. Bu pandemi öncesindeki üretim rakamlarımıza geri döndük demek” dedi. Eroldu, araç satışlarıyla ilgili olarak ise 2024 yılında ise toplam pazarda yüzde 10’luk bir gerileme öngördüklerini kaydederken, üretim ve ihracatta ise aynı şekilde bir gerileme beklemediklerini, “İhracat tarafından ümitliyiz, iç piyasadaki kaybı ihracatın kapatabileceğini düşünüyoruz” sözleriyle ifade etti.

Cengiz Eroldu

‘İTHALATIN ARTMASI DENGELERİ BOZDU’

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçtiğimiz günlerde katıldığı bir televizyon programında UTTS sayesinde yakıt alan araçtan başka bir aracın plakasında fiş düzenlenmesinin önleneceğini belirtti.

Taşıt tanıma teknolojisi şirketlerinden Turpak’ın Genel Müdür Yardımcısı Alper Önkol, 8 milyon aracı etkilemesi beklenen yeni dönemin detaylarıyla ilgili Hürriyet’in sorularını yanıtladı. Mevcut durumda taşıt tanıma teknolojisinin her bir petrol dağıtım şirketinin kendi özel uygulaması üzerinden çalıştığını söyleyen Önkol, şu bilgileri verdi:

ALINMAYAN FİŞİ TOPLUYORLARDI

“Şu anda kullanılan taşıt tanıma sistemi petrol dağıtım şirketlerinin kendierine ait uygulamaları üzerinden çalışıyor. Plaka bilgisi, istasyonlardaki ödeme kayıt cihazlarına pompacılar tarafından manuel olarak giriliyor. Bu durum, bireysel sürücüler ödeme kayıt cihazı fişini almadığı zaman açığa çıkan kullanılmamış fişlere, farklı araçlara ait plakalar girilerek aracın bağlı olduğu şirkete yakıt masrafı yazılmasına yol açabiliyordu. Yani bir şirket, açığa çıkan ama kullanılmayan fişleri usulsüz şekilde gider gösterebiliyordu. UTTS de ise her ticari araçta tek bir mali çip (UTB) kullanılabilecek. Sadece bu çip üzerinden bütün petrol dağıtım şirketlerinin istasyonlarından yakıt ikmali yapılacağını, gider gösterilebileceğini ve mali değerde fiş alınabileceğini anlıyoruz.”

Alper Önkol

MEVCUT SİSTEM DEVAM EDER Mİ

Önkol sözlerini şöyle sürdürdü: “Yeni sistemde her araçta sabit bir çip olacak ve bu araç her petrol dağıtım şirketinin istasyonundan yakıtını alabilecek. Çip aracılığıyla aracın plakası pompa ödeme kayıt cihazına otomatik gidecek ve ödemesi istasyonda yapılacak. Ancak araç sahibi şirket, bir petrol dağıtım şirketiyle anlaşırsa yakıt aldıktan sonra pompa ödeme kayıt cihazına mali değeri olmayan bir bilgi fişi alacak ve bu ikmale ait faturalama ve ödeme sonradan yapılacak. Araç sahiplerinin istasyonlardan yaptığı yakıt alımlarında istasyon görevlisi tarafından elle girilecek plaka bilgisi üzerinden alınan yakıta ait ödeme kayıt cihazı fişi gider olarak gösterilemeyecek. Bu doğrultuda mevcut taşıt tanıma sistemi ile UTTS’nin bir süre paralel devam etmesi kolaylık sağlayabilir.”

YERLİ ÇİP ZORUNLU

Türkiye’de 19 milyona yakın sabit internet aboneliğinin bulunduğunu ancak yalnızca 6 milyon abonenin fiber internet altyapısını kullanabildiğini hatırlatan TurkNet Genel Müdürü Cem Çelebiler, “Türkiye’de internet kullanım hızı ortalama 30 MB seviyesinde. TurkNet abonelerinin ise yarısı 100 MB diğer yarısı ise 1000 MB yüksek hızlı internet kullabiliyor. Bugüne kadar 1 milyon 200 haneye fiber altyapı sağladık. Yıl sonuna kadar 1 milyon 400 haneye, önümüzdeki yıl ise 2 milyon haneye fiber ulaştırma hedefimiz var” dedi.

İLK 3 HEDEFİ

Türk Telekom’un yüzde 57 gibi bir pazar payıyla lider olduğu sabit internet aboneliğinde en hızlı büyüyen şirket olduklarını da kaydeden Cem Çelebiler, “Şu anda yüzde 5 pazar payı ile 5. sırada yer alıyoruz. Birkaç yıl içerisinde 4. hatta 3. sıralara kadar çıkmayı hedefliyoruz. Müşteri memnuniyeti ve yüksek hızlı internetin makul fiyatlara kullanılması anlamında önemli işler yaptık. Kotasız yüksek hızlar, taahhütsüz yaklaşımlar gibi ortaya koyduğumuz birçok değer sektörde kabul gördü. Dolayısıyla farkı hızlı kapatıyoruz” diyerek sözlerini sürdürdü. 2019 yılından beri sadece yeni konutlara değil İstanbul, İzmir gibi birçok ilin eski mahallelerinee de fiber altyapı sağladıklarını hatırlatan Çelebiler, bu yönde yatırımlarını sürdüreceklerinin altını çizdi

TÜRKİYE’nin nitelikli insan kaynağına katkıda bulunmak için kurulan 23 Yetenek Derneği’nin üçüncüsünü düzenlediği ‘Zirve 23’ dün İstanbul Ülker Sports Arena’da gerçekleşti. Zirvenin sürpriz konuğu eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson oldu. ‘Devrim’ isimli oturumla zirveye katılan üniversite öğrencilerine seslenen Boris Johnson, büyük büyük babası Ahmet Hamdi Bey’in Türkiye’nin en büyük balmumu üreticilerinden biri olduğunu söyledi. Johnson, elektriğin icadının büyük dedesini nasıl iflas ettirdiğini şu sözlerle anlattı: “19. yüzyılın ikinci yarısında İstanbul’a göç eden büyük büyük babam arıcılıkla uğraşıyordu. Ama onun diğerlerinden farkı o balları değil arıların balmumunu aldı. Sonra İstanbul’un, hatta belki de tüm Türkiye’nin, en büyük balmumu mumları üreticisi oldu.

‘ELEKTRİĞİN İCADINDAN SONRA İFLAS ETTİ’

Evlere, camilere, iç pazara bu mumları satabiliyordu ancak sonra kötü bir şey oldu. Thomas Edison’un fikriyle elektrik icat edildi ve kendisi iflas etti. Büyük büyük babamın ilk ampulü gördüğünde yüzündeki dehşeti hayal edebiliyor musunuz? Mumlar üzerine inşa edilen serveti artık erimeye başlamıştı. Bugün büyük dedemin yaşadığına benzer bir paniği orta sınıftaki insanlar yaşıyor. Yapay zekâ, kuantum bilgisayar gibi teknolojik devrimlerle hayatlarının altüst olacağına inanıyorlar. Bankacılık, finansal hizmetler, hukuk ve gazetecilik gibi pek çok meslekteki insanlar, gelecekte aynı dedemin balmumları gibi gereksiz hale gelmekten korkuyorlar. Ancak tam tersi yapay zekâ ve teknolojiden korkmamalısınız.

‘SİZİ CESARETLENDİRMEK İÇİN BURAYA GELDİM’

Buraya sizi cesaretlendirmek için geldim. Harika bir geleceğe sahip olacaksınız. Bütün teknolojik gelişmeler aynıdır. İnsanlar önce korkarlar. Tarihten çıkarılacak ilk ders şudur; teknolojiler yok ettiğinden fazla yeni iş imkanları ortaya çıkarırlar. Dedem Ahmet Hamdi’nin balmumu üreten çalışanları mesleklerini kaybettiler ama milyonlarca istihdam elektrik sayesinde mümkün hale geldi. İkinci ders ise teknoloji ahlaki açıdan nötr bir şeydir. Teknolojinin kendisi iyi veya kötü değildir. Onun değeri sizin onunla ne yaptığınızla ilgilidir.”

23’LÜ GENÇLER GELİYOR

BU SENE üçüncüsü düzenlenen Zirve 23, üniversite öğrencilerinin katılımıyla 23 Yetenek Derneği tarafından gerçekleştiriliyor. Derneğin çıkış noktası ise oldukça dikkat çekici. 23 Yetenek Derneği’ni gençler arasında büyük bir ümitsizliğin yayıldığı ve ülkeyi terk etme gibi düşüncelerin bulunduğu pandemi döneminde kurduklarını belirten Yönetim Kurulu Başkanı Çağrı Yıldız  Hürriyet’e yaptığı açıklamada şu bilgileri verdi: “Bu düşünceleri kırmak amacıyla yola çıktık. Ülkesini seven, fayda sağlamak isteyen ve geleceğe dair umutlu gençlerin potansiyellerini ortaya çıkarmayı hedefledik. Üç yıldır zirve düzenliyoruz.

Otomotiv satışlarında piyasa bozucu hareketlerin önüne kalıcı şekilde geçmek isteyen Ticaret Bakanlığı, “al-satçı” olarak bilinen satıcıların fiyatlara müdahale etmesine engel olmak ve sıfır araç satışında bazı bayiler tarafından başvurulan elden para isteme gibi yöntemlerin önüne geçmek üzere yeni bir “çatı” yönetmelik için düğmeye bastı. Bu kapsamda, “İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti” yönetmeliğinin “Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti” gibi bir isimle hem sıfır hem de ikinci el araç sektörünün tüm paydaşlarını kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmesi bekleniyor. Yeni yönetmelikle sadece sıfır ve ikinci el otomobil değil, motosiklet dahil tüm motorlu kara taşıtlarının satışına yönelik koşulların net bir şekilde belirlenmesi hedefleniyor. Böylece, önümüzdeki dönemlerde piyasa bozucu hareketlerin yaşanmasının önüne geçilecek.

GÖZLER KASIM AYINDA

Edindiğimiz bilgilere göre, yeni yönetmeliğe ilişkin bazı detaylar geçtiğimiz günlerde Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın motorlu araç satıcıları temsilcilerini ağırladığı toplantıda gündeme geldi. Sektör temsilcileri, araç satışında tüketiciyi mağdur eden sürecin tekrar yaşanmamasıyla ilgili kalıcı tedbirlerin alınmasına yönelik isteklerini dile getirdi. Bakan Bolat da ikinci el araç ticaretinde “al-satçı” olarak tabir edilen şirket veya şahısların piyasaya tekrar müdahale etmemeleriyle alakalı yeni bir yönetmelik hazırlığında olduklarını kaydetti. Sektör yetkilileri ise sadece ikinci el satışında değil tüm kara taşıtlarını içine alacak kapsayıcı bir yönetmelikle ilgili önerilerini paylaştı. Bu doğrultuda, sektör yetkilileri ile Ticaret Bakanlığı arasında görüşmeler ekim ayında devam edecek. Yeni yönetmeliğin ise kasım ayında yürürlüğe girmesi bekleniyor.

YENİ DÜZENLEME NELER GETİRECEK

Bugüne kadar “İkinci El Motorlu Kara Taşıtları Ticareti” yönetmeliği çatısında piyasanın dengesini bozan kişi ve şirketlere karşı birçok düzenleme yapıldı. İlan sitelerine sıfır fiyatının üzerinde ikinci el araç konulmasının engellenmesi, 6 ay ve 6 bin km sınırı, al-sat’çılara getirilen yaptırımlar bunlardan bir kaçıydı. Planlanan yeni yönetmelikte hem bugüne kadar getirilen düzenlemeler yer alacak hem de sistemdeki açıklar giderilerek motorlu kara taşıtlarının ticaretine yönelik tüm esaslar belirlenecek. Bu kapsamda, yeni yönetmelikte yer alması beklenen bazı düzenlemeler şu şekilde:

- Yetki belgesi olmayan kişiler artık ikinci el araç satışı gerçekleştiremeyecek. Belgesi olanlar ilan sitelerine yetki belgelerini bildirmek zorunda kalacak. Satışlar yalnızca yetki belgesi olanlar üzerinden ilerleyecek.

-Şahısların senede en fazla 3 adet araç devir hakkı bulunuyor. Bu kapsamda, şahısların ilan sitelerine dördüncü aracı koymasının önüne geçilecek. Şahıslar sadece birinci derecede akrabalarının ilanlarını girebilecek.

- Düzenleme ilan sitelerine kimlik doğrulamasını zorunlu kılıyor. Gerek şirketler gerekse de şahıslar kimlik doğrulaması olmadan sitelere ilan koyamayacak. Şahısların ilan sınırı da buradan takip edilecek.

Ocak-Eylül 2023 döneminde ise satışlar 2022 yılının aynı dönemine göre yüzde 64.8 oranında artarak 857 bin 575 adet olarak gerçekleşti. Bu sonuçla, yılın henüz daha dokuzuncu ayında 2022 yılının tamamında yapılan satış rakamı aşılmış oldu. Geçen yıl otomobil ve hafif ticari araç pazarı 783 bin 283 adetle kapanmıştı.

Rekor kıran satışlarda pandemi döneminden bu yana biriken talebin yanı sıra sıfır aracın yatırım aracı olarak görülmesi de etkili oluyordu.

ADIM ADIM 1 MİLYONA

Çünkü hem küresel tedarik krizlerinden ötürü yeterli sayıda aracın bayilere girememesi hem de artan kur ve enflasyondan dolayı yatırım amaçlı sıfır araç alımını tetikliyordu.

Ancak, gerek Ticaret Bakanlığı’nın aldığı önlemler gerekse TCMB’nin faiz hamleleriyle sıfır otomobil yatırım aracı olmaktan çıktı. Otomotiv sektörü temsilcileri 2023’ün son çeyreğinde biriken talebin etkisiyle satışların aylık 80-90 bin adet bandında devam edeceğini söyledi. Yıl sonu için toplam satış öngörüsü ise 1 milyon 50 bin ila 1 milyon 100 bin adet.

TESLA HIZLI GELDİ DENGELER DEĞİŞTİ

NİSAN ayının başında Türkiye’de internet üzerinden siparişler almaya başlayan Tesla da artık satış rakamlarını ODMD’yle paylaşmaya başladı. Gelen resmi rakamlar Tesla’nın bugüne kadar Türkiye’de 10.200 adet teslimat gerçekleştirdiğini ortaya koydu. Bu sonuçla marka sadece tek model satarak (Model Y) elektrikli araç pazarının zirvesine yerleşti. Tesla’yı 5.604 adetle Togg (T10X), 2.726 adetle Renault (Zoe ve Megane E-Tech), 2.598 adetle MG (4 ve ZS), 1.995 adetle Opel (Corsa, Mokka, Astra) ve 1.421 adetle Skywell (ET5) takip etti.

HANGİ MARKA NE KADAR SATTI

7 milyon üniversite öğrencisinin faydalanabileceği vergisiz akıllı telefon ve bilgisayar desteğine ilişkin son gelişmeler önceki gün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı. Kabine toplantısının ardından açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Üniversiteli gençlerimize piyasa satış fiyatı 9 bin 500 lirayı geçmeyen cep telefonu ve bilgisayarlar için toplamda 5 bin 500 liraya kadar teknolojik cihaz desteği vereceğiz. Bu destekle cep telefonu için piyasa fiyatının yüzde 44.4’üne bilgisayarlar için ise piyasa fiyatının yüzde 16.7’sine kadar bir tutarda destek sağlayacağız” dedi.

YERLİ-İTHAL AYRIMI YOK

Açıklamada öne çıkan en önemli detay, daha önce Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, tarafından da dile getirilen ‘düzenlemenin sadece yerli üretim cihazları kapsaması’ kararından vazgeçilmesi oldu. Buna göre, düzenleme yerli-ithal gözetmeksizin fiyat etiketi 9 bin 500 TL’ye kadar olan tüm telefon ve bilgisayarları kapsayacak. Zaten söz konusu fiyat limiti Türkiye’de üretimi veya montajı yapılan akıllı cihazları da daha avantajlı kılıyor. Gerek akıllı telefon gerekse bilgisayar modellerinde 9 bin 500 TL’yi aşmayan cihaz sayısının çok büyük bir bölümünü yerli üretim cihazlar oluşturuyor.

HANGİ MODELLER VAR

Örneğin, akıllı telefonlarda Samsung’un Galaxy serisinden A04e, A54 5G, A14, A04s, A32, A23, M14 5G ve M13 modelleri kapsama giriyor. Xiaomi Redmi serisinden 9C, 9T, 10 2020, 10C, 12C, Note 10S, Note 11, Note 12 ve 12 modeller de kriterleri karşılıyor. Yine Reeder, Vivo, Casper, General Mobile gibi markaların da 9 bin 500 TL’yi geçmeyen modelleri bulunuyor. Bilgisayar tarafında ise işlemcisi ve RAM’i güçlü olmayan ‘notebook’ olarak bilinen giriş seviyesi dizüstü cihazlar bulunuyor. Lenovo IP, HP 15, Casper C370.4020-4C00B, Hometech Alfa 620 C gibi dizüstü bilgisayarlar 9 bin 500 TL sınırı aşmıyor.

9.500 TL’LİK TELEFON 5.282 TL’YE ALINACAK

CUMHURBAŞKANI Erdoğan’ın cep telefonu için piyasa fiyatının yüzde 44.4’ü, bilgisayar için ise piyasa fiyatının yüzde 16.7’sine destek sağlanacağına yönelik açıklamaları da önemli detaylar arasında yer alıyor. Buna göre,

AB üyesi ülkelerde yeni araç tescilleri, ocak-ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17.9 artarak 7 milyon 78 bin 464’e yükseldi. Ağustos ayında AB ülkelerinde satılan yeni otomobillerin yüzde 32.7’si benzinli, yüzde 23.9’u hibrit, yüzde 21’i tam elektrikli, yüzde 12.5’i dizel, yüzde 7.4’ü fişli hibrit ve yüzde 2.5’i de diğer yakıtlardan oluştu. Böylece AB ülkelerinde elektrikli otomobillerin toplam satışlardaki payı ilk defa yüzde 20’yi aşmış ve dizel otomobilleri geçmiş oldu.

PAZAR 13 AYDIR BÜYÜYOR

Elektrikli otomobil satışları, ağustos ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla da yüzde 118.1 yükselerek 165 bin 165’e ulaştı. Bu yılın başından beri satılan elektrikli otomobil sayısı da 984 bin 864’e ulaştı. Ağustos ayında Avrupa Birliği otomobil pazarı yüzde 21 oranında büyüyerek 787 bin 626 kayıtlı adede ulaştı ve üst üste 13 ay büyüme kaydetti. Ağustos ayında AB’de en fazla sıfır otomobili 209 bin 548 ile VW Grubu sattı. Bunu 131 bin 532 adetle bünyesinde Peugeot, Fiat, Citroen, DS ve Opel gibi markalarını barındıran Stellantis Grubu izledi. Renault Grubu 74 bin 879 yeni otomobille üçüncü, Hyundai Grubu ise 66 bin 33 adetle dördüncü sırada yer aldı.

TÜRKİYE OTOMOBİL SATIŞINDA İLK 5’TE

Türkiye ağustos sonu itibarıyla otomobil satışlarında Avrupa Birliği, Birleşik Krallık ve EFTA ülkeleri içerisinde 5. sıradaki yerini korudu. Bu dönemde en fazla otomobil satışı 273 bin 417 adetle Almanya’da gerçekleşirken, Fransa 113 bin 599 adetle ikinci sırada, Birleşik Krallık 85 bin 657 adetle üçüncü sırada, İtalya 79 bin 727 adetle dördüncü sırada ve Türkiye 66 bin 131 adetle beşinci sırada konumlandı.

ELEKTRİKLİ araç üreticisi Tesla’nın yedinci fabrikasına karar vereceği süreçte Elon Musk ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yüz yüze görüşmesi heyecan yarattı. New York’taki Türkevi’nde yapılan görüşmede Cumhurbaşkanı Erdoğan, Elon Musk’a yeni Tesla fabrikasının Türkiye’de kurulması yönünde davette bulundu. Görüşmenin detaylarını ise Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır sosyal medya hesabından şu şekilde paylaştı: “Cumhurbaşkanımız, Togg ile elektrikli araç üretimine adım attığımızı anlatarak, Tesla’nın Avrupa’daki 2’nci, dünyadaki 7’nci fabrikasını Türkiye’de kurması için destek vermeye hazır olduğumuzu söyledi. Elon Musk, halihazırda çok sayıda Türk tedarikçi firmanın Tesla ile çalıştığını, Türkiye’nin Tesla yatırımı için en önemli adaylar arasında olacağını ifade etti.” 

Peki, gerçekten Tesla’nın Türkiye’de bir ‘Gigafactory’ kurma ihtimali var mı?

DÜNYA YARIŞIYOR

ABD’de 4, Çin ve Almanya’da birer adet olmak üzere toplamda 6 adet fabrikası bulunan Tesla aslında uzun süredir kuracağı yeni fabrika için araştırmalar yapıyor. Çünkü, şirketin yılda 20 milyon adet üretime çıkma hedefi bulunuyor. Mevcut fabrikaların üretim kapasiteleri 2 milyon adet bandında. “Birkaç yıl içerisinde 10-12 adet Gigafactory inşa etmeyi düşünüyoruz” diyen Tesla CEO’su Elon Musk, yedinci fabrikanın duyurusunu yıl sonuna kadar yapabileceğini söylemişti. Ancak, bu fabrikanın nerede olacağıyla ilgili detay vermemişti. Kurulduğu bölge için ciddi bir istihdam ve ekonomik kalkınma sağlayan ‘Gigafactory’le ilgili ise Suudi Arabistan dahil birçok ülke devrede. Musk,geçtiğimiz aylarda Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve İtalya Başbakanı Meloni’yle de görüşmeler yapmıştı.

VW VAZGEÇMİŞTİ

5 milyar Euro’nun üzerinde bir yatırımla hayata geçirilen Gigafactory’ler için en kuvvetli aday ülkeler ise Kanada, Fransa, İspanya ve Hindistan. Görüştüğümüz sanayi çevrelerine göre, Türkiye’nin en azından yedinci ‘Gigafactory’ için ihtimali çok yüksek değil ancak olur da karar verilirse Tesla’nın fabrika kuracağı yer bile hazır. Alman Volkswagen’in birkaç sene önce yatırım yapmaya karar verdiği ancak politik sebeplerden ötürü bu yatırımdan vazgeçtiği Manisa’daki arazi, altyapısı ve liman bağlantısıyla şu anda en ideal lokasyonlardan birisi olarak öne çıkıyor. Genel görüş ise söz konusu fabrika için olmasa bile Tesla’nın önümüzdeki yıllarda kurmayı planladığı yeni Gigafactory’ler için Türkiye’nin önemli bir aday olabileceği yönünde.

TÜRKİYE’DE TESLİMATLAR 15 BİN ADEDE KOŞUYOR

Limited versiyon, Cross gövde tipinde; özel Limited logosu, 17’’ çizgi tasarım alaşım jantlar, yeni orman yeşili dış renk ve Limited’a özel tasarım detayları ile öne çıkıyor. Sedan gövde tipinde ise 17’’ bronz alaşım jantlar, parlak siyah ayna kapakları ve kapı kolları daha şık bir görünüm sunuyor. Egea Limited’ın her iki gövde tipinde de bulunan kahverengi “eco-leather” koltuklar ve kapı panelleri iç tasarımında dikkatleri üzerine çekiyor.

Sedan versiyonunda Cross Limited’tan farklı olarak ön konsol da kahverengi “eco-leather” tasarıma sahip olmasıyla ayrışıyor. FIAT Marka Direktörü Altan Aytaç, Egea Ailesi’nin Limited versiyonuyla ilgili, “Lansmanından bu yana tüketicilerin yüksek beğenisini alan, tasarım, konfor, sürüş ve bağlanabilirlik teknolojileri ile dayanıklılık bakımından ihtiyaçları tam anlamıyla karşılayan ve çıtayı sürekli yükselten Egea, şimdi de Sedan ve Cross gövde tiplerinde devreye alınan “Limited” özel serisi ile yine fark yaratacak. Yeni Limited versiyonları ile ürün gamımız zenginleşirken, FIAT markası iddialı çizgisini ve liderliğini sürdürecek” diye konuştu.

Ancak, yapılan son araştırmalar batarya fiyatlarındaki düşüş trendi nedeniyle fiyatların kısa süre içerisinde fosil yakıtlı araçlarla eşitleneceğini ortaya koydu. Rocky Mountain Enstitüsü (RMI) tarafından yapılan yeni bir araştırmaya göre, elektrikli araçlar Avrupa’da 2024’te ve ABD’de 2026’da fosil yakıtlı araçların fiyatlarını yakalayacak. 2030 yılına kadar ise küresel otomobil satışlarının yüzde 60’ını elektrikli otomobiller oluşturacak.

Bataya maliyetlerinin önümüzdeki on yıl içerisinde yarı yarıya düşeceği öngörülen raporda, 2022’de kilowatt saat (kWh) başına 151 dolar olan maliyetlerin, kWh başına 60 ila 90 dolarlara kadar gerileyebileceği vurgulandı. RMI Kıdemli Müdürü Kingsmill Bond, Reuters’e verdiği demeçte fiyatların istikrarlı bir şekilde düşmesinde otomobil üreticilerinin daha verimli elektrikli araçlar yapmak için yeni pil kimyalarına ve yazılımlarına yatırım yapmasının önemli rol oynadığını belirtti. Raporda otomobillere yönelik petrol talebi 2019’da zirveye ulaştığının ve 2030’dan sonra her yıl günde en az 1 milyon varil düşeceğinin de altı çizildi.

Otomobilin elektronik olarak sınırlanan maksimum hızı ise 250 km/s. Eylül ayı itibarıyla Türkiye’de satışa sunulan Golf GTI’ın Türkiye başlangıç fiyatı ise 2 milyon 545 bin TL olarak belirlendi. Markanın “bugüne kadar üretilen en dijital Golf GTI” olarak tanımladığı otomobilde standart olarak dijital göstergeler ve dokunmatik kumandalar yer alıyor.

GTI başarısının sırrının, DNA’sının hiç değişmemiş olmasından kaynaklandığını söyleyen Volkswagen Binek Araç Genel Müdürü Gino Bottaro, “Yarım asır önce saf otomobil tutkusundan doğan Golf GTI’sı, geleceğin teknolojileri ile donatılmış sekizinci nesliyle satışa sunuyoruz. 1976’dan beri GTI’da görmeye alışık olduğumuz ikonik detaylar yenilenerek, bu versiyonda da iddiasını sürdürüyor. Golf GTI ile hedefimiz, markamızın sportif ruhunun altını çizmek ve “top of volume” konumlandırmamızı daha da güçlendirmek” dedi.

AVRUPA Birliği’nin 1 Ekim 2023’te deneme sürecini başlatacağı ve 2026 yılında tamamen devreye alacağı Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (SKDM), Türkiye ihracatının lokomotifi otomotiv sektörü için tehlike çanlarını çalmaya başladı. Ürettiğinin yüzde 80’ini AB ülkelerine ihraç eden Türk otomotiv sanayi, eğer iki yıl içerisinde karbon emisyonunu azaltacak adımlar atmaz ve karbon ayak izi hesaplamalarını doğru şekilde yapamazsa rekabetçiliğini kaybedebilir. Tersine süreci iyi şekilde yönetip “yeşil üretim merkezi” haline gelirse 26 yıldır gelmeyen otomotiv yatırımlarının önü hızla açılabilir. Ancak, otomotiv sanayinin mevcut durumu alarm veriyor.

‘TÜM BİRİKİM BİR ANDA KAYBOLUR’

Dünyanın en büyük otomotiv tedarik şirketlerinden Yazaki’nin Küresel Maliyet Mühendisliği Yöneticisi Mehmet Ali Öztopçu’ya göre, SKDM’nin başlamasına iki sene kala Türkiye otomotiv sanayinin sadece yüzde 20’si karbon ayak izini hesaplayabilirken, azaltmaya yönelik adımlar atan şirketlerin oranı yüzde 20’nin bile altında. SKDM’nin Türkiye otomotiv sanayi açısından büyük fırsatları ve ciddi riskleri bir arada sunduğunu belirten Öztopçu’nun, “Türkiye şu anda ucuz üreten ülkeler arasında olduğundan cazip gözüküyor. Ancak karbon emisyon hesaplamalarını doğru yapmazsak ve azaltmalara uymazsak rekabetçiliğimizi kaybedebiliriz. Bu da üretim ve istihdam kaybına neden olur. Hatta otomotiv sanayinin başka ülkelere kayma ve bu alandaki tüm bilgi birikimimizin kaybolma riski bile var” sözleri ise durumun ciddiyetini gözler önüne seriyor.

Mehmet Ali Öztopçu

‘YEŞİL OLURSAK YATIRIM ÇEKERİZ’

Tüm bunlara rağmen Türkiye’nin SKDM ile önemli yatırım fırsatlarını çekebileceğini de belirten Öztopçu, sözlerine şöyle devam ediyor: “Türkiye’nin AB içerisinde ‘yeşil üretim merkezi’ olma potansiyeli var. Güneş ve rüzgâr gibi kaynaklardan yeşil enerji üreterek bu alanda çok iyi bir alternatif olabiliriz. Buradaki tedarikçilerden sürekli katma değerli üretimle ilgili sorular alıyorum. Bunu yapmanın bir yolu da Türkiye’yi yeşil üretim merkezi yapmak. Bu ekonomik anlamda çok ciddi katkılar sağlar. Bir kere kesinlikle yeni otomotiv yatırımları çekebiliriz. Ne kadar yeşil olursak Asya’daki otomotiv markaları da Türkiye’de üretimi o kadar tercih eder. Avrupa’dan da yeni yatırımlar gelir. SKDM’ye uygun politikalarla otomotivde rekabetçiliğimiz korur ve arttırrız.”

‘TESLA ZARARINI KARBON SERTİFİKASIYLA KAPATTI’

- DÖRT yıldır Yazaki’de Küresel Maliyet Mühendisliği Yöneticisi olarak görev yapan Mehmet Ali Öztopçu, Almanya’da yaşıyor ve orada çalışıyor. Geçtiğimiz hafta ise Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) üyelerine “Karbon ayak izi nasıl hesaplanır?/SKDM” konulu bir sunum yapmak için Türkiye’ye geldi. Türkiye’ye gelmeden önce haberleştiğimiz Öztopçu’nun TAYSAD’daki sunumuna ilgi büyüktü. Otomotiv sektörü çevreleri sınırda karbon vergisinin neleri getirip neleri götürebileceğini yakından izliyordu. Sunum sonrası sorularımızı yanıtlayan Öztopçu, SKDM kapsamında şirketlerin alabileceği karbon kredileriyle ilgili de önemli bilgiler verdi. Emisyonlarını azaltan şirketlerin karbon kredileriyle önemli kazançlar elde edebileceğini belirten Öztopçu, “Tesla 2018 yılında 700 milyon dolar zarar etti. Ancak elindeki karbon sertifikalarını kullanarak 1.5 milyar dolar kâra geçti. Şu anda sertifikaların fiyatları 30 Euro (1t/co2) civarında başlıyor ancak 2026’da serbest piyasaya geçildiğinde bu sertifikaların 300-400 Euro’lara kadar çıkması bekleniyor” diye konuştu.

Teknoloji devi Apple, önceki gün ABD’nin Kaliforniya eyaletine bağlı Cupertino’daki merkezinde düzenlediği etkinlikle başta iPhone 15 serisi ve Apple Watch 9 olmak üzere yeni ürünlerini tanıttı.

Teknoloji meraklılarının heyecanla beklediği yeni iPhone serisi; 6.1 inç ila 6.7 inç arasında değişen büyük ekranlara sahip iPhone 15, iPhone 15 Plus, iPhone 15 Pro ve iPhone 15 Pro Max şeklinde sıralandı. Apple, iPhone 15 serisiyle birlikte 11 yıllık “Lightning” isimli şarj bağlantı girişinden de vazgeçti ve AB’nin zorunlu kıldığı USB-C şarj bağlantı noktasına geçiş yaptı.

48 MP KAMERA

Apple’ın yeni iPhone serisiyle vazgeçtiği ikinci şey ekranın üst kısmında yer alan çentik oldu. Daha önce iPhone 14 Pro’da karşımıza çıkan “Dinamik Ada (Dynamic Island)” özelliği artık tüm iPhone 15 serisinde yer alıyor.

Bu özellikle ekranın üst kısmındaki yatay bildirim çubuğu özelleştirilebiliyor ve bildirimler kolayca takip edilebiliyor. Kamera tarafında ise en büyük yenilik artık tüm iPhone 15 serisinin 48 MP yüksek çözünürlüklü kameraya geçmesi oldu. 15 ve 15 Plus’a 2X zoom özelliği geldi. İşlemci tarafında ise Apple, iPhone 14 serisinde kullandığı dünyanın en güçlü akıllı telefon işlemcilerinden A16 Bionic’i iPhone 15 ve 15 Plus’a taşıdı.

İşte Münih’e damgasını vuran 6 önemli model:

CONCEPT CLA CLASS

- MERCEDES-BENZ, yeni otomobili Concept CLA Class’ın dünya prömiyerini IAA Münih Mobility Fuarı’nda gerçekleştirdi. Bu model, markanın giriş seviyesindeki araçlarını teknoloji, sürdürülebilirlik ve çekicilik konularında nasıl ileriye taşıyacağının ön gösterimi oldu. Yeni nesil Mercedes-Benz Modüler Mimarisi (MMA) sistemine sahip olan Concept CLA Class’ın tek şarjla 750 kilometreden fazla sürüş menzili sunduğu açıklandı. Verimlilik için tasarlanan yeni nesil MMA elektrikli sürüş sistemi, yüksek enerji yoğunluğuna sahip bir batarya ve verimli bir elektrikli tahrik ünitesi ile birleştirilmiş 800 V elektrikli mimariden oluşuyor.

ID GTI

VOLKSWAGEN sportif küçük otomobil mirası GTI’ı elektrikli araçlar ligine taşıyarak Münih’te gerçekleşen fuarda ID. GTI Concept’i ilk kez sergiledi. ID. GTI Concept’in modüler elektrikli tahrik (MEB) platformu üzerine yükselen seri üretim versiyonunun 2027 yılında yollara çıkmasının planlandığı duyuruldu. Böylece, sportif sürüş dinamikleri ile günlük kullanımı bir arada sunmasıyla ünlenen GTI mirasının da önümüzdeki yıllarda tamamen elektrikli olarak yoluna devam edeceği kesinleşmiş oldu. Bu arada marka elektrikli otomobil ailesini “ID.” olarak isimlendiriyor.

VISION NEUE KLASSE

BMW kendi evinde, yeni nesil kompakt sedan konsepti Vision Neue Klasse’yi tanıttı. Gelecekteki BMW modellerin nasıl görüneceğine dair önemli ipuçları veren bu model, aynı zamanda 2025 yılında satışa sunulması beklenen yeni BMW Sedan’ıyla ilgili önemli izlenimler de bıraktı. İnce sütunları ve tasarım çizgileriyle 60 ve 70’li yılların BMW’lerini andıran konseptte mat yüzeyler ve sürdürülebilir malzemeden oluşan iç mekan dikkatleri çekti.

HAZİRAN ayındaki fiyat artışlarıyla birlikte yüzde 45, 50, 60 ve 70’lik ÖTV matrah limitleri geçerliliğini yitirmiş, Türkiye’de satılan tüm otomobiller yüzde 80’lik ÖTV dilimine dahil olmuştu. Bu tablo ‘yerli’ üreticilerin avantajını hızla ortadan kaldırdı ve ithalatın payını ağustosta rekor seviyelere taşıdı. Otomotiv Sanayii Derneği’nin (OSD) son verilerine göre, ağustos ayında satılan otomobillerin yüzde 78.1’ini ithal modeller oluşturdu. Böylece hem 2023 yılının hem de ağustos bazında son 7 yılın ithal otomobil rekoru kırılmış oldu. Otomobil satışlarında ithalatın payı Ağustos 2022’de yüzde 67.2, Ağustos 2021’de yüzde 55.4, Ağustos 2020’de yüzde 62.8 seviyelerindeydi. Son rekor yüzde 81’le Ağustos 2016’da kırılmıştı.

HAFİF TİCARİDE YÜZDE 66.7

2023 yılının ocak-ağustos döneminde ise otomobil satışlarında yerli modellerin payı yüzde 31’e kadar geriledi. Geçen senenin aynı döneminde yerli üreticilerin payı yüzde 39 olarak gerçekleşmişti. Diğer yandan, Türkiye’nin önemli bir üretici konumda olduğu hafif ticari araçlar alanında da yerli üretimin payı ağustos ayında rekor seviyede geriledi. OSD verilerine göre, hafif ticari araç pazarında ithalatın payı ağustos ayında yüzde 66.7’ye yükseldi. Ağustos 2022’de bu oran yalnızca yüzde 49.1 olarak gerçekleşmişti. Bu arada, hafif ticari araçlar alanındaki gerilemede Fiat’ın Doblo modelinin üretimine son vermesinin de etkisi var.

‘MATRAH’ FAKTÖRÜ

Ortaya çıkan tabloda rekor kıran talebin yanı sıra ÖTV matrah limitlerinin güncellenmemesi etkili oldu. Çünkü, arttırılan matrah limitleriyle özellikle Türkiye’de üretim yapan Fiat, Hyundai, Renault gibi markalara ait otomobiller yüzde 45, 50, 60 ve 70’lik ÖTV dilimlerine girebiliyor ve tüketiciler ithallere göre daha ulaşılabilir fiyatlarla araç sahibi olabiliyordu. OSD Başkanı Cengiz Eroldu da, konuyla ilgili yaptığı son açıklamada, “Tüm araçların 80’lik vergi dilimine konu olmasını eşit gelire sahip olmayan vatandaşların mobiliteye erişimi açısından uygun bulmuyoruz” ifadelerini kullanmıştı.

HAFTANIN OTOMOBİLİ: PEUGEOT E-3008 

PEUGEOT markasının yakın gelecekte yollarda olacak otomobillerinin ilk gösterimi niteliğindeki e-3008’e ait resmi fotoğraflar paylaşıldı. Fastback çizgilerine sahip bir SUV gövde tipiyle karşımıza çıkan e-3008’de sürücünün önünde yer alan tek bir geniş ekran bulunuyor. Yarın markanın Fransa’nın doğusunda yer alan Sochaux’daki tarihi fabrikasında tanıtımı yapılacak modelin ilk olarak yüzde 100 elektrikli, ardından içten yanmalı versiyonları piyasaya sürülecek. Stellantis’in yeni nesil “STLA Medium” platformunda yükselen ilk model olma özelliği de taşıyan Peugeot e-3008’in 700 kilometreye kadar elektrikli sürüş menzili sunması bekleniyor. Avrupa’nın en büyük ikinci segmenti olan kompakt SUV segmentinde ise rekabet giderek zorlaşıyor. Bu kapsamda, e-3008’in en yakın rakiplerinden birisi Renault’nun geçtiğimiz hafta Münih’teki IAA Mobility fuarında tanıttığı 620 km menzile sahip Scenic E-Tech olacak.

7 milyon üniversite öğrencisinin faydalanabi-leceği vergisiz telefon düzenlemesiyle ilgili çalışmalar devam ediyor. Düzenlemenin sadece Türkiye’de üretilen, yani giriş-orta segmentte yer alan akıllı telefon modellerini kapsayacağının kesinleşmesi öğrencilerde bir miktar hayal kırıklığı yaratsa da, yarı fiyatına satın alınabilecek telefon modelleri gündemdeki yerini korumayı sürdürüyor. Yapılan son açıklamalara göre, ÖTV ve KDV alınmayacak telefonların Türkiye’de üretilmesinin yanı sıra belirli bir fiyat limitini de geçmemesi gerekecek. Ancak, vergisiz telefonların belirleneceği yerli telefon modelleriyle ilgili bugüne kadar ortaya çıkan birçok liste eksik veya yanlıştı.

10 MARKA 51 MODEL

Biz de kapsamlı bir araştırma yaparak, Türkiye’de üretilen tüm güncel akıllı telefon modellerine ve projeye dahil edilmesi netleşen ilk modellere ulaştık. Buna göre, Eylül 2023 itibarıyla Türkiye’de 10 farklı marka tarafından 51 adet akıllı telefon üretimi gerçekleşiyor. Bu modellerin güncel fiyatları ortalama 5 bin TL ila 12 bin TL arasında değişiyor. Listenin dikkat çeken markalarından Güney Koreli Samsung, Galaxy A ve Galaxy M serisine ait 10 farklı akıllı telefon modelini Türkiye’de üretiyor. Yine Xiaomi çatısı altında yer alan Redmi’nin 9, Pocco’nun 1 modelinin üretimi Türkiye’de gerçekleşiyor.

İŞTE O MODELLER

İşte üretimleri Türkiye’de yapılan ve “vergisiz telefon” adayı olan tüm modeller: Casper (VIA X30, VIA X30 Plus ve VIA M35), General Mobile (GM 24 Pro, GM 23, GM 23 SE, GM 22S, GM 22 Pro ve GM 22 Plus),  Omix (X300, X400, X500, X600, X700, X3 ve X5) Pocco C40,  Reeder (S19 Max, S19 Max Pro, S19 Max Pro S ve S23 Pro Max), Realme (10, C55 ve C53), Samsung (Galaxy A04e,  Galaxy A54 5G, Galaxy A34 5G, Galaxy A14, Galaxy A24, Galaxy A04s, Galaxy A32, Galaxy A23, Galaxy M14 5G ve Galaxy M13), TCL (303, 30 SE), Xiaomi (Redmi 9C, Redmi 9T, Redmi 10 2020, Redmi 10C, Redmi 12C, Redmi Note 10S, Redmi Note 11, Redmi Note 12 ve Redmi 12), Vivo (Y15s, Y16, Y21, Y22s, Y35 ve Y36).

İLK ÖTV VE KDV’SİZ MODELLER NETLEŞTİ

Mart ayından bu yana neredeyse aylık 100 bin adetli satışların altında düşmeyen otomotiv pazarı, Ticaret Bakanlığı’nın ikinci elde attığı adımlar sonrası “al-satçı” olarak bilinen araç ticareti yapan kişilerin pazardan çekilmesiyle yeni bir döneme giriyor. Bugün, Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) tarafından açıklanacak satış rakamlarıyla pazarın 5 ay sonra ilk kez frene basarak 80 binli adetlere kadar gerilemesi bekleniyor. Ağustos ayında satışların düşmesinde Türkiye’de üretim yapan fabrikaların bakım nedeniyle verdiği aranın da etkisi var ancak “yatırım” amaçlı talebin azalması da bir diğer önemli sebep olarak öne çıkıyor.

EN UCUZU 725 BİN TL

Dolayısıyla son çeyrek itibarıyla artık “tüketici” ile “satıcı” baş başa kalacak ancak sıfır otomobile ulaşımın önündeki engellerle nedeniyle son çeyrekte ancak gücü yeten araç sahibi olabilecek. Araç sahibi olmanın önünde ise; Türkiye’de satılan en ucuz otomobilin bile 725 bin TL’ye ulaşması, ÖTV matrah limitlerinin arttırılmaması nedeniyle tüm otomobillerden yüzde 80 ÖTV alınması ve krediyle araç satın almanın zorlaşması gibi üç büyük engel yer alıyor. Pazardaki temponun yılın son çeyreğinde düşeceğini öngören sektör temsilcileri, otomotivde kampanyalı satış çalışmalarının çok uzun bir aranın ardından son çeyrekte yeniden başlayacağının altını çiziyor.

FİYATLAR DÜŞER Mİ

Ticaret Bakanlığı’nın ikinci el araç ticaretine yönelik attığı adımların sıfır araç bulunurluğunu arttırdığını belirten Dr. Naim Çetintürk, “Al-satçılar bayilerden topladıkları araçları hızla piyasaya sürüyordu ve sıfır fiyatının üzerinde hızlı şekilde satabiliyordu. İlan siteleri için alınan önlemler ve uygulanan cezalar bu ticareti yavaşlattı. Böylece bu kişiler piyasadan çekildi ve bayilerde daha çok araç kalmaya başladı. İkinci el araçta ağustos fiyatlar yüzde 5 geriledi ancak bunu fiyat düşüşü olarak okumak doğru olmayabilir. İkinci el araçlar sıfırının üzerinde fiyata artık satılamadığı için oradaki köpük fiyat alınmış oldu. Sıfırda fiyatların düşmesi yakın vadede ÖTV matrah limitlerinin arttırılmasına bağlı, orta ve uzun vadede ise ancak döviz kurları ve enflasyonun normalleşirse fiyatlar düşer” dedi.

Yasalara göre emlak ofisinin yetki belgesi sahibi olması, pazarlanacak mülk için de mal sahibi ile yetkilendirme sözleşmesi yapılması şart. Ama ilan sitelerinde bunlar kontrol edilmiyor. Bugün en bilinen emlak ilan portallarında dahi çok sayıda hayali ev ilanı var. Sahibinden adı altında sahte bilgilerle dolandırıcıların, emlak ofisi adı altında yetki belgesiz işletmelerin yer aldığı ilan siteleri büyük mağduriyetlere zemin hazırlıyor. Bunlardan bazıları şöyle:

KONUTTA SORUNLAR

Ülkenin birçok şehrinde kiralık konut krizi yaşanıyor, vatandaş bütçesine uygun seçenek bulmakta zorlanıyor. İlan portalında gördüğü bir evi kiralamak isteyenler kapora dolandırıcılarının ağına düşüyor. ‘Şehir dışındayım kapora yollarsanız olur’, ‘Evi isteyen çok kişi var, sizden ödeme alamam gerek’ gibi söylemlerle hiç olmayan evler için ödemeler alınıyor. Üstelik şikayet edilse dahi, uzun süren dava süreçleri nedeniyle aynı kişi ya da kişiler aylarca hatta yıllarca yeni ilanlarla dolandırıcılığı sürdürüyor. Kiranın yanında satılık evlerde de kapora dolandırıcılığı yapılıyor.  

Uygun fiyatla ev almak isteyenler düşük fiyatlı sahte ilanlarla kandırılıyor. Bugün hala ilan sitelerinde İstanbul’da 700-800 bin liraya sıfır lüks konut ilanları var. Gerçek olması elbette imkansız... Amaç alıcıyı bu ilanlarla ofise çekmek. Telefonla asla evin açık adresi verilmiyor, satış ofisinde görüşme şartı öne sürülüyor. Sonrasında o ev satıldı ama bu ev var denilerek satış yapılması hedefleniyor. Bu tip kimi emlak ofisleri ilan sitelerinin eski üyesi olmasını kullanarak, yetki belgesiz şekilde, yasalara aykırı olarak faaliyetini sürdürüyor.

Hem satılık hem de kiralıkta sahte ilanlarla spekülatif fiyat artışları yapılıyor. Söz gelimi evin değeri 4 milyon lira. Aynı bölgede aynı tip ev için 5-6 milyon lira bandında sahte ilanlar ekleniyor. Gerçekten satıştaki evin fiyatı cazipmiş gibi yansıtılıyor. Aynı oyun kiralıkta ve arsa-tarla satışında da oynanıyor.

Yetki belgesi bulunmayan şahısların bir yılda satacağı ikinci el araç sayısı 3 adetle sınırlı. Bu sınırın üzerine sadece yetki belgesi olan ikinci el araç satıcıları çıkabiliyor. Ancak ilan sitelerine ilan veren şahısların kimlikleri ve satış sınırıyla ilgili bir takip yok. Yani kimin gerçek kişi kimin yetki belgeli satıcı kimin dolandırıcı olduğunu bilemiyoruz. Buradaki boşluk nedeniyle yaşanan sorunlar şu şekilde sıralanıyor:

OTOMOTİVDE SORUNLAR

‘Al-Sat’çı olarak bilinen şahıslar veya kötü niyetli bazı yetkili satıcılar elindeki ikinci el aracın piyasasını yükseltmek için onlarca sahte ilan giriyor. Bu ilanlar nedeniyle hem fiyatlar şişiyor hem de al-satçıların elindeki aracı kolayca ve istediği fiyattan satıyor.

2023 yılı Türkiye’de elektrikli araç ve şarj istasyonu sayısı açısından dönüm noktası oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre, sene başında 14 bin 552 adet olan Türkiye yollarındaki elektrikli otomobil sayısı, temmuz sonu itibarıyla yüzde 125.2 artarak 32 bin 777 adede ulaştı. Aynı dönemde, sene başında 1.719 adet olan şarj istasyonu sayısı temmuz sonu itibarıyla yüzde 132 artarak 3 bin 989 adede yükseldi. Söz konusu 3 bin 989 şarj istasyonun üzerinde bulan soket sayısı ise 8 bin 430 adet olarak gerçekleşti. Bu soketlerin 6 bin 413 adedini normal (AC) ve 2 bin 17 adedi hızlı (DC) şarj soketleri oluşturdu.

EPDK’nin Hürriyet’le paylaştığı güncel verilere göre, şarj soketlerinin illere göre dağılımında başı İstanbul, Ankara ve Antalya çekti. Türkiye’nin 81 iline yayılan 8 bin 430 şarj soketinin yarısına yakını bu 3 büyük ilde toplandı. İstanbul 2 bin 353 şarj soketiyle ilk sırada yer alırken, soket sayısına göre ilk 10  il şu şekilde sıralandı: Ankara’da 900, Antalya’da 668, Bursa’da 395, Muğla’da 323, Konya’da 271, Kayseri’de 269, Eskişehir’de 181 ve Afyonkarahisar’da 140. Öte yandan, yasal altyapının oluşmasından önde Türkiye’de sadece 5 adet eletkrikli araçlara şarj hizmeti veren özel şirket bulunurken, Ağustos 2023 itibarıyla bu şirketlerinin sayısının 136’ya çıkması dikkatleri çekti.

Şarj istasyonu sayısı: 3989

Şarj soketi sayısı: 8430

Elektrikli otomobil sayısı: 32 777

Hızlı şarj soketi sayısı: 2017

AB’DE SON DURUM

SON üç ayda benzinin litre fiyatında yüzde 89, dizelin litre fiyatında yüzde 77 artış yaşandı. Yaşanan artışlar bu sene ilave MTV, kasko ve sigorta bedelleri nedeniyle zaten yüksek maliyetlerle karşılaşan otomobil sahiplerinin kullanım maliyetlerini daha da yukarılara çekti. 2023 yılında satışlarını katlayan elektrikli otomobiller ise tüketim giderleri bakımından benzinli veya dizel otomobillere göre avantajını korudu. Hatta evden şarj imkânıyla aradaki makas açıldı. Öyle ki, ağustos ayı itibarıyla benzinli otomobillerin yakıt giderleri evden şarj edilen elektrikli otomobille göre 7 kat daha fazla. Uzmanlar, yüksek yakıt giderlerini gören tüketicilerin elektrikli otomobile olan ilgisinin arttığını söyledi.

BENZİNLİ VE DİZEL

Bugün ayda 1.500 km yol yapan ve 100 km’de ortalama 7.5 litre tüketen benzinli motora sahip bir otomobilin kilometre başına tüketimi 2.83 TL’ye kadar ulaştı. Bu kapsamda, ayda 1.500 km yol yapan bir benzinli otomobil sahibinin cebinden çıkacak aylık yakıt tutarı 4 bin 241 TL’ye çıkarken, yıllık yakıt harcaması 50 bin 892 TL oldu. Aynı yolu 100 km’de ortalama 6 litre tüketen dizel motora sahip bir otomobilin kilometre başına tüketimi 2.21 TL’ye çıktı. Buradan hareketle, ayda 1.500 km yol yapan bir dizel otomobil sahibinin cebinden çıkacak aylık yakıt tutarı 3 bin 312 TL’ye yükselirken, yıllık yakıt harcaması 39 bin 744 TL’ye dayandı.

YÜZDE 50 DAHA AVANTAJLI

Elektrikli otomobiller ise hem evden şarj olanağı hem de elektrik birim fiyatındaki tarifelerin belli olması nedeniyle tüketim maliyeti avantajını korudu. Örneğin, 88.5 kWh batarya kapasitesine ve 523 km sürüş menziline sahip bir elektrikli otomobil (Togg T10X), evden şarjla ortalama 200 TL’ye bataryasını doldururken, istasyondan şarjla ortalama 700 TL’ye dolum gerçekleştirebiliyor. Bu kapsamda, ayda 1.500 km yol yapan bir elektrikli otomobilin yıllık tüketim gideri evden şarjla sadece 7.200 TL oluyor. Hızlı şarj istasyonlarından şarj edildiğinde ise yıllık 25 bin 452 TL’lik tüketim gideriyle; benzinliye göre ortalama yüzde 50, dizele göre ortalama yüzde 40 fiyat avantajı sağlıyor.

ELEKTRİK VE HİBRİT İLGİSİ HIZLA ARTIYOR

TÜRKİYE’de elektrikli araç satışları her geçen yıl katlanarak büyüyor. 2023 yılının ocak-temmuz döneminde elektrikli otomobil satışları, 2022 yılındaki satışların iki katını aşarak 17 bin 307 adede ulaştı. Türkiye yollarındaki toplam elektrikli otomobil sayısı ise 30 bine yaklaştı. Ancak birçok kişinin kafasında hâlâ elektrikli araçların batarya kullanım ömürleri, ikinci el değeri, performans kaybı ve arızalarıyla ilgili soru işaretleri bulunuyor. Hatta bu soruların yanıtlarını tam olarak bilemeyenler elektrikli araç satın almaya mesafeli duruyor. Biz de elektrikli araçların batarya ömürlerini, yıllar sonra değerlerinin düşüp düşmeyeceğini ve herhangi bir batarya arızası durumunda neler olacağını konunun uzmanlarına sorduk.

Elektrikli otomobilde bataryalar modüllerin bir araya gelmesiyle oluşuyor. Şu anda silindirik, prizmatik ve hücre tipi olmak üzere üç farklı modül bulunuyor. Bir sorun halinde veya bakım gerektiğinde bu modüllerin değiştirilmesi yeterli olacak.

8 YILDA YÜZDE 20

Buna göre, elektrikli araçların bataryaları kullanım şekline bağlı olarak yılda ortalama yüzde 1-2’lik verim kaybına uğruyor. Yani ancak 8 yıllık kullanım sonrasında batarya verimliliği yüzde 100’den yüzde 80’lere geriliyor. Batarya verimliliği yüzde 80’e gerileyen bir elektrikli aracın sürüş menzilinin örneğin 400 km’den 300-320 km’lere düşebileceğini belirten Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği (TEHAD) Başkanı Berkan Bayram, “Batarya verimi azalınca komple batarya değişimine gerek duyulmuyor. Batarya paketleri modül adı verilen parçalardan oluşuyor. Yani bir arıza veya verimlilikte düşüş halinde yetkili servisler tarafından sorunlu modüllerin tespit edilip değiştirilmesi yeterli. Yakında modül değişimi dediğimiz bu işlemi daha çok duyacağız” diyor.

Berkan Bayram

Batarya verimliliği her yıl ortalama %2 düşüyor.

8-10 yıllık kullanımdan sonra verimlilik %80’e geriliyor.

Verimi düşen bataryaların modüllerini değiştirmek yeterli oluyor.

TİCARET Bakanlığı’nın ikinci el araç satışlarına yönelik yeni adımlarının üzerinden bir ay geçti. Geride kalan bir ayda talepteki düşüş, fiyatlardaki gerileme veya ilan sitelerinde satılamayan poşeti üzerinde araçların artık oto pazarlarında satışa çıktığına yönelik birçok konu gündeme getirildi. Biz de, ikinci el araç satışlarında neler olup bittiğini öğrenmek üzere hem İstanbul’daki açık oto pazarlarını gezdik hem de sektör uzmanlarından görüşler aldık. Buna göre, ikinci el açık oto pazarlarında da yetkili ikinci el bayilerinde de son bir aydır neredeyse yaprak kıpırdamıyor. Kimi satıcılar ağustos ayında henüz siftah bile yapmamış.

‘AL-SATÇI’LAR ÇEKİLİYOR

Ticaret Bakanlığı’nın aldığı önlemler ise fayda sağlamış. ‘Al-Satçı’ olarak bilinen yatırım amaçlı kişilerin yerini ‘ihtiyaç’ için araç bakan vatandaşlar almış. Bu kişiler ise “acaba fiyatlar düşer mi” düşüncesiyle alımlarını şimdilik bekletiyor. Bakanlığın adımlarıyla fiyat istikrarı neredeyse sağlanmış. Ancak ikinci el araç fiyatlarının düştüğü yok. Satıcılar, “Fiyat düşüreceğime beklerim” diyor. İki tarafında beklemeye geçmesiyle talebin biriktiğini belirten uzmanlar, eylül ayından itibaren biriken talebin de etkisiyle fiyatların artabileceği konusunda uyarıyor. Onlara göre ikinci el otomobil almak için en doğru zamanlardayız.

‘FİYATLAR DÜŞMEDİ’

İstanbul Rami’deki açık oto pazarının esnaflarından Hüsamettin Yeşil, “İkinci el araç almak isteyenin ayağı kesildi. Geçen sene de 3 ay böyle bir boşluk yaşamıştık. O dönemde fiyatlar bir miktar gerilemiş ardından sene sonuna doğru artmıştı. Şu anda ise fiyatlarda belirgin bir düşüşten söz edemeyiz. Sene sonuna doğru taşıt veya bireysel kredi olanakları artarsa ikinci elde yeniden talep ve fiyat artışı yaşanabilir” diye konuştu. Güngören’deki açık oto pazarında satış yapan Serkan Dadak da, “Yerine bir araç alamadıktan sonra malım bende dursun daha iyi. Düşen bir şey yok. Böyle olunca ihtiyacı olup da almak isteyen vatandaş da alamıyor. Biraz daha bekleyeyim diyor sonra fiyatlar artınca pişman oluyor. Sıfır otomobile her ay zam geliyor, gelmeye de devam edecek. O zaman dolaylı olarak ikinci el araç fiyatları da artacak” ifadelerini kullandı.

Hüsamettin Yeşil

‘YENİSİNİ ALAMAM’

Rami’deki bir başka satıcı Serkan Arslan ise, “Müşteri trafiği durdu. Fiyatlar düşmedi, sabit. Herkes beklemede. 500 bin liraya aldığım otomobili 400-450 bin liraya nasıl satayım. Satarsam yerine yenisi alabilir miyim, alamam. Bu dönemde ya dolar, altın, borsa gibi araçlarda kalacaksın ya da ev veya otomobilde. Döviz kurları artarken yine enflasyon artarken otomobili satıp TL’ye geçmek veya fiyatı düşürmek tercih edilecek bir yöntem değil” yorumunda bulundu. İstanbul’da bulunan Göker Otomotiv’in ikinci el araç satış müdürü Zeynel Coşkun da, “Ağustos ayının ortasına geldik, henüz siftah yapamadık. İnsanlar elde ettiği kazanımları kaybetmek istemiyor. Talep azalsa da direnmeyi tercih ediyor. Durağanlığa karşılık fiyatlar sabit. Kayda değer bir düşüş yok” şeklinde konuştu.